Doç. Dr. B. Nazan Walpoth
Ek Vitamin yararlý mý?
Beslenmeye yanýnda ek olarak Vitamin alýmýnýn gerekliliði konusunda kanýta dayalý olmayan yanlýþ bilgiler var.
Örneðin C Vitamini`nin soðuk algýnlýðý önleyici etkisi olduðunun yazýlýp çizilmesi gibi. Oysa bunun bilimsel bir dayanaðý yoktur. 6 büyük araþtýrmayý dahil eden bir meta-analiz de 10- 15 haftalýk bir zaman dilimi için günde 1 g Vit C tableti alan ve almayan deneklerde, Vit C alan ve almayan grup arasýnda soðuk algýnlýðýný önleyici olma açýsýndan fark gösterememiþtir. Vit C`nin baðýþýklýk sistemine pozitif etkisini þimdiye kadar hiçbir araþtýrma gösterememiþtir. 65 yaþ üzeri normal beslenen insanlarýn multivitamin preparatlarýndan faydalanabildikleri de henüz gösterilememiþtir. Bu yaþ grubunda yapýlan bir araþtýrmada (950 denek) saðlýk harcamalarý açýsýndan vitamin alan ve almayan olarak iki grup karþýlaþtýrýldýðýnda bir fark görülmemiþtir. Yorgunluk ve kanda vitamin eksikliði arasýndaki baðlantýyý kesin gösteren bir yayýn da yoktur. Boþalan rezervleri vitaminle doldurma arzusu bu bakýmdan sadece bir hayaldir.
Vitaminlerin uzun yaþamaya ve hastalýða yakalanmaya etkisi var mýdýr?
Pek çok araþtýrmaya göre serumda Vit C konsantrasyonun yüksek olmasý kalp damar hastalýðý riskini azaltmakta. Buna göre mantýken Vitamin ekstra alýmý kalp damar hastalýðý riskini olumlu etkilemeli diye düþünebilirsiniz. Oysa ki Cochrane analizi bu varsayýmý çürütmekte. Yapýlan analize 33 araþtýrma dahil edilmiþ yaklaþýk 70000 denekte Vitamin C alanlar ve almayanlar karþýlaþtýrýlmýþ süplementasyonunun total mortaliteye hiçbir etkisinin olmadýðý gösterilmiþtir. Ayný sonuç Vitamin A, E, Betakarotin, Selen ve diðer antioksidatifler için de alýnmýþtýr.
Vitaminlerin kanser önleyici etkisi için ayný hayal kýrýklýðý söz konusudur. Profilaktik alýnan Vitamin preparatlarýnýn kanser önleyici etkisi hiçbir yaþ grubunda ve araþtýrmada gösterilememiþtir (buna menapoz sonrasý kadýnlarda yapýlan araþtýrma dahildir). WHO araþtýrmasýnda 80000 kadar menapoza girmiþ kadýna vitamin preparatlarý verilmiþ ve almayan kadýnlarla 8 yýllýk bir zaman diliminden sonra karþýlaþtýrýlmýþ, kanser ve kalpdamar hastalýðý riskinde bir azalma görülememiþtir.
Kurtarýcýmýz folik asit
Beslenme ile alýnan Folik asitin kalýn barsak kanserini önlediði yönünde son yýllarda yayýnlar var. Bu etki dýþarýdan ek olarak alýnan folikasitte görülememiþtir. 56000 denekte 10 yýllýk bir takip sürecinden sonra folik asit aðýrlýklý beslenenlerde kalýn barsak kanserlerine yakalanmada bir azalma görülmüþtür. Ek olarak alýnan folikasit icin bu etki görülememiþtir.
Vitaminlerin zararý var mý?
Yararý olmayan bir þeyin zararý da olmayacaðý kanýsý doðru deðildir. Örneðin sigara içen, sigarayý býrakmýþ veya asbeste maruz kalmýþ 18000 bin kadar deneðe koruyucu olarak betakarotin (30 mg) ve Vitamin A (25000 ÝÜ) verilmiþ ve 4 yýl sonunda ek Vitamin alan grupta verilmeyen gruba göre kalpdamar hastalýðýndan ölüm ve toplam ölüm vakasý daha çok görülmüþtür.
Kalp enfarktý geçirmiþ hastalara verilen Vitamin E ve Betakarotin yarardan çok zarar vermiþtir. Vitamin alan grupta kalpdamar ölümleri zaman içinde daha çok görülmüþtür.
Ek Vitamin hangi risk gruplarý için yararlý olabilir?
Risk grubu olarak çocuklar, gençler, çok yaþlýlar, hamileler, süt veren anneler, vejetaryanlar. profesyonel sporcular, mide küçültücü ameliyat olanlar, anoreksisi olanlar, kronik gastriti olanlar, iltihabý barsak hastalýðý olanlar, pankreas ve karaciðer hastalýðý olanlar sayýlabilir.
Ayrýca aþýrý alkol alanlarda Vit B, Folik asit, Çinko, Demir takviyesi gerekebilir.
Yaþlý, düþkün gruplarda ve yukarýda sayýlan risk gruplarýnda çinko eksikliði de sýklýkla görülebilmektedir bu unutulmamalýdýr. Çinko eksikliði kendini ciltte ekzema, yara iyileþme gecikmesi, iþtahsýzlýk, tat alamama ve baðýþýklýk sisteminin zayýflamasý þeklinde gösterebilir. Serumda Çinko eksikliði görülenlere takviyesi yapýlmalýdýr.
Sonuç:
Dengeli bol sebzeli meyveli beslenme aslýnda çoðumuz için yeterlidir, hele hele ülkemiz gibi renk renk mevsiminde her tür sebzeyi bulabildiðimiz coðrafyalarda.
Literatur:
1. Hemilä H: Br J Nutr 1997; 77(1): 59–72.
2. Kilonzo MM, et al.: Clin Nutr 2007; 26: 364–370.
3. Bjelakovic G, et al.: Cochrane Database Syst Rev 2008; 16 (2): CD007176. Review
4. Huang HY, et al.: Ann Intern Med 2006; 145(5): 372–385.
5. Neuhouser ML, et al.: Arch Intern Med 2009; 169(3): 294–304.
6. Roswall N, et al.: Cancer Epidem 2010; 34: 40–46.
7. Omenn GS, et al.: NEJM 1996; 334(18): 1150–1155.
Doç. Dr. B. Nazan Walpoth
nazan.walpoth@insel.ch
Beslenmeye yanýnda ek olarak Vitamin alýmýnýn gerekliliði konusunda kanýta dayalý olmayan yanlýþ bilgiler var.
Örneðin C Vitamini`nin soðuk algýnlýðý önleyici etkisi olduðunun yazýlýp çizilmesi gibi. Oysa bunun bilimsel bir dayanaðý yoktur. 6 büyük araþtýrmayý dahil eden bir meta-analiz de 10- 15 haftalýk bir zaman dilimi için günde 1 g Vit C tableti alan ve almayan deneklerde, Vit C alan ve almayan grup arasýnda soðuk algýnlýðýný önleyici olma açýsýndan fark gösterememiþtir. Vit C`nin baðýþýklýk sistemine pozitif etkisini þimdiye kadar hiçbir araþtýrma gösterememiþtir. 65 yaþ üzeri normal beslenen insanlarýn multivitamin preparatlarýndan faydalanabildikleri de henüz gösterilememiþtir. Bu yaþ grubunda yapýlan bir araþtýrmada (950 denek) saðlýk harcamalarý açýsýndan vitamin alan ve almayan olarak iki grup karþýlaþtýrýldýðýnda bir fark görülmemiþtir. Yorgunluk ve kanda vitamin eksikliði arasýndaki baðlantýyý kesin gösteren bir yayýn da yoktur. Boþalan rezervleri vitaminle doldurma arzusu bu bakýmdan sadece bir hayaldir.
Vitaminlerin uzun yaþamaya ve hastalýða yakalanmaya etkisi var mýdýr?
Pek çok araþtýrmaya göre serumda Vit C konsantrasyonun yüksek olmasý kalp damar hastalýðý riskini azaltmakta. Buna göre mantýken Vitamin ekstra alýmý kalp damar hastalýðý riskini olumlu etkilemeli diye düþünebilirsiniz. Oysa ki Cochrane analizi bu varsayýmý çürütmekte. Yapýlan analize 33 araþtýrma dahil edilmiþ yaklaþýk 70000 denekte Vitamin C alanlar ve almayanlar karþýlaþtýrýlmýþ süplementasyonunun total mortaliteye hiçbir etkisinin olmadýðý gösterilmiþtir. Ayný sonuç Vitamin A, E, Betakarotin, Selen ve diðer antioksidatifler için de alýnmýþtýr.
Vitaminlerin kanser önleyici etkisi için ayný hayal kýrýklýðý söz konusudur. Profilaktik alýnan Vitamin preparatlarýnýn kanser önleyici etkisi hiçbir yaþ grubunda ve araþtýrmada gösterilememiþtir (buna menapoz sonrasý kadýnlarda yapýlan araþtýrma dahildir). WHO araþtýrmasýnda 80000 kadar menapoza girmiþ kadýna vitamin preparatlarý verilmiþ ve almayan kadýnlarla 8 yýllýk bir zaman diliminden sonra karþýlaþtýrýlmýþ, kanser ve kalpdamar hastalýðý riskinde bir azalma görülememiþtir.
Kurtarýcýmýz folik asit
Beslenme ile alýnan Folik asitin kalýn barsak kanserini önlediði yönünde son yýllarda yayýnlar var. Bu etki dýþarýdan ek olarak alýnan folikasitte görülememiþtir. 56000 denekte 10 yýllýk bir takip sürecinden sonra folik asit aðýrlýklý beslenenlerde kalýn barsak kanserlerine yakalanmada bir azalma görülmüþtür. Ek olarak alýnan folikasit icin bu etki görülememiþtir.
Vitaminlerin zararý var mý?
Yararý olmayan bir þeyin zararý da olmayacaðý kanýsý doðru deðildir. Örneðin sigara içen, sigarayý býrakmýþ veya asbeste maruz kalmýþ 18000 bin kadar deneðe koruyucu olarak betakarotin (30 mg) ve Vitamin A (25000 ÝÜ) verilmiþ ve 4 yýl sonunda ek Vitamin alan grupta verilmeyen gruba göre kalpdamar hastalýðýndan ölüm ve toplam ölüm vakasý daha çok görülmüþtür.
Kalp enfarktý geçirmiþ hastalara verilen Vitamin E ve Betakarotin yarardan çok zarar vermiþtir. Vitamin alan grupta kalpdamar ölümleri zaman içinde daha çok görülmüþtür.
Ek Vitamin hangi risk gruplarý için yararlý olabilir?
Risk grubu olarak çocuklar, gençler, çok yaþlýlar, hamileler, süt veren anneler, vejetaryanlar. profesyonel sporcular, mide küçültücü ameliyat olanlar, anoreksisi olanlar, kronik gastriti olanlar, iltihabý barsak hastalýðý olanlar, pankreas ve karaciðer hastalýðý olanlar sayýlabilir.
Ayrýca aþýrý alkol alanlarda Vit B, Folik asit, Çinko, Demir takviyesi gerekebilir.
Yaþlý, düþkün gruplarda ve yukarýda sayýlan risk gruplarýnda çinko eksikliði de sýklýkla görülebilmektedir bu unutulmamalýdýr. Çinko eksikliði kendini ciltte ekzema, yara iyileþme gecikmesi, iþtahsýzlýk, tat alamama ve baðýþýklýk sisteminin zayýflamasý þeklinde gösterebilir. Serumda Çinko eksikliði görülenlere takviyesi yapýlmalýdýr.
Sonuç:
Dengeli bol sebzeli meyveli beslenme aslýnda çoðumuz için yeterlidir, hele hele ülkemiz gibi renk renk mevsiminde her tür sebzeyi bulabildiðimiz coðrafyalarda.
Literatur:
1. Hemilä H: Br J Nutr 1997; 77(1): 59–72.
2. Kilonzo MM, et al.: Clin Nutr 2007; 26: 364–370.
3. Bjelakovic G, et al.: Cochrane Database Syst Rev 2008; 16 (2): CD007176. Review
4. Huang HY, et al.: Ann Intern Med 2006; 145(5): 372–385.
5. Neuhouser ML, et al.: Arch Intern Med 2009; 169(3): 294–304.
6. Roswall N, et al.: Cancer Epidem 2010; 34: 40–46.
7. Omenn GS, et al.: NEJM 1996; 334(18): 1150–1155.
Doç. Dr. B. Nazan Walpoth
nazan.walpoth@insel.ch
"Doç. Dr. B. Nazan Walpoth" bütün yazýlarý için týklayýn...