Doç. Dr. B. Nazan Walpoth
Angelina Jolie ve düþündürdükleri
Angelina Jolie meme kanserine yakalanma riski olduðu için iki memesini aldýrttý.
Angelina Jolie (37) Meme Kanserine yakalanma riskini gösteren BRCA1 (british cancer gene 1) geni taþýyýcýsý olduðu ve annesini de 56 yaþýnda kanserden kaybettiði için bu zor kararý almýþtý. Çünkü öðrenmiþti ki bu geni taþýyan insanlarda %87 Meme Kanseri ve %50 oranýnda yumurtalýk kanseri görülme riski vardý.
New York Times`ta 14 Mayýs tarihinde benim týbbi seçimim (my medical choice) baþlýðý altýnda yayýnlanan yazýsýnda ameliyatlarýn etap etap Þubat ve Nisan aylarý arasýnda yapýldýðýný ve ardýndan implantatlarla yeni göðüslerin þekillendirildiðini anlatýyor. Böylelikle kanser riskini %5 altýna düþürdüðünü belirtiyor. (Sýfýrlanmamasýnýn nedeni ise dokunun bir miktarýnýn korunmasý). Jolie kadýnlara bu yöntemi bu yazý ile anlatmak istediðini belirtiyor.
Konunun uzmaný meslektaþlarýmýz bu önleyici göðüs aldýrma ameliyatlarýnýn ailesinde kanser olan ve genin taþýyýcýsý kadýnlara (birincil olarak deðilse de) önerilen bir yöntem olduðunu söylüyorlar. Meme kanseri genlerinin tanýmlandýðý 90’lý yýllarýnýn ortalarýndan sonra konu bir tabu olmaktan çýkmýþtýr. Radikal önleyici meme aldýrma ameliyatý pek çok merkezde yapýlmaktadýr. Oransal olarak bu ameliyatlar meme ameliyatlarýnýn 2% nin altýndadýr. Sadece ailede meme kanseri vakalarýnýn bulunmasý (aile aðacý ile saptanmakta) ameliyat için yeterli neden deðildir ayný zamanda gen analizi de BRCA1 ve/veya 2 geni için pozitif çýkmalýdýr.
Buna göre her 500-1000 kadýnda bir kadýn bu kanser geninin taþýyýcýsý. Meme kanserliler de bu oran her 20 Kadýnda 1 Kadýn olarak belirtiliyor.
ABD Ulusal Kanser Enstitüsü, meme kanserlerinin yüzde 10'undan daha azýnýn nedeni olarak, iki BRCA geni olan BRCA1 ve BRCA2'de görülen mutasyonlara iþaret ediyor. Ayný genler yumurtalýk kanserlerinin de yüzde 15'inden sorumlu tutuluyor. Erkeklerde saptandýðýnda meme kanseri (erkeklerde de olabiliyor) ve prostat kanseri riskini arttýrýyor.
Ulusal Kanser Enstitüsü, her iki mutasyonlu geni de taþýyan kadýnlarýn hayatlarý boyunca meme kanserine yakalanma riskinin ise yüzde 60'a kadar çýktýðýný, bu oranýn diðer kadýnlar için yüzde 12 olduðunu belirtiyor. BRCA mutasyonuna sahip kadýnlarýn ayrýca daha erken yaþta kansere yakalanabildiði ve hastalýðýn sýklýkla her iki memede de görüldüðüne dikkat çekiliyor. Bazý çalýþmalar riskin yüzde 87'ye kadar çýktýðýna iþaret ediyor.
Tüm kadýnlar için yaþam süresi boyunca ortalama yumurtalýk kanserine yakalanma riski yüzde 1,5 olarak belirtiliyor. Bu oran BRCA1 mutasyonu taþýyan kadýnlarda yüzde 40 ile 60 arasýnda, BRCA2 mutasyonu taþýyan kadýnlarda ise yüzde 16 ile 27 arasýnda deðiþiyor.
Angeline Jolie bu bilgiler ýþýðýnda büyük bir olasýlýkla 40 yaþýndan sonra yumurtalýklarýný da aldýrmak zorunda kalacak.
Bu kanser genleri ender olarak görülen özel mutasyonlar. Herkeste rastlanmýyor. Jolie'nin yazýsýný okuyan bazý kadýnlarýn ayný testi yaptýrmasý gerektiðini düþünebilir ancak az sayýda kadýnýn buna ihtiyacý var..
Test yaptýrmadan önce aile öyküsünün kesin olarak saptanmasý gerektiðine iþaret ediyor. Testin maliyeti ABD’de yaklaþýk 3.340 dolardýr.
En önemlisi erken taný:
Ailesel kanser öyküsü (meme kanseri, yumurtalýk kanseri) ve gen taþýyýcýsý kadýnlar 25. yaþtan itibaren rutin olarak kontrol edilmekte (en az 6 ayda bir Kadýn Doðum Uzmanýnca destekli olarak Ultrason, MRÝ, Mamografi) çünkü bu kadýnlar diðerlerine göre daha erken olarak ortalama 40 yaþlarýnda kansere yakalanmakta (diðer kadýnlar ortalama 20 yýl sonra yakalanmakta).
Önleyici iki taraflý meme aldýrma ameliyatý kanser riskini azaltmakta. Kesin olmayan ise bu ameliyatlarýn erken taný yöntemleri ile karþýlaþtýrýldýðýnda ölüm riskini azaltýp azaltmadýðýdýr. Stanford’dan gelen bir araþtýrmada yapýlan model hesaplarýnda erken taný ve önleyici meme aldýrma ameliyatlarý karþýlaþtýrýldýðýnda yaþam süresi açýsýndan iki grup arasýnda anlamlý bir fark bulunamamýþtýr (J. Clin Öncol 2010; 28: 222). Görünen o ki bu soruyu yanýtlamak için zamana ve araþtýrmalara ihtiyacýmýz var.
Kimler risk grubu?
Genel olarak 50 yaþ üzeri erken adet görmüþ (12 yasýndan küçük) geç menapoza giren kadýnlar, 30 yaþýndan sonra ilk doðumunu yapan veya hiç doðum yapmamýþ kadýnlar, hormon replasmaný yapýlanlar, sigara içenler, alkol tüketenler, kilolular meme kanseri olarak risk grubudur.
Kadýnlar gen taþýyýcýsý olsun ya da olmasýn saðlýklý beslenme, düzenli spor, sýnýrlý alkol tüketimi ve sigaradan uzak durarak meme kanseri riskini düþürebilir.
Doç. Dr. B. Nazan Walpoth
nazan.walpoth@insel.ch
Angelina Jolie meme kanserine yakalanma riski olduðu için iki memesini aldýrttý.
Angelina Jolie (37) Meme Kanserine yakalanma riskini gösteren BRCA1 (british cancer gene 1) geni taþýyýcýsý olduðu ve annesini de 56 yaþýnda kanserden kaybettiði için bu zor kararý almýþtý. Çünkü öðrenmiþti ki bu geni taþýyan insanlarda %87 Meme Kanseri ve %50 oranýnda yumurtalýk kanseri görülme riski vardý.
New York Times`ta 14 Mayýs tarihinde benim týbbi seçimim (my medical choice) baþlýðý altýnda yayýnlanan yazýsýnda ameliyatlarýn etap etap Þubat ve Nisan aylarý arasýnda yapýldýðýný ve ardýndan implantatlarla yeni göðüslerin þekillendirildiðini anlatýyor. Böylelikle kanser riskini %5 altýna düþürdüðünü belirtiyor. (Sýfýrlanmamasýnýn nedeni ise dokunun bir miktarýnýn korunmasý). Jolie kadýnlara bu yöntemi bu yazý ile anlatmak istediðini belirtiyor.
Konunun uzmaný meslektaþlarýmýz bu önleyici göðüs aldýrma ameliyatlarýnýn ailesinde kanser olan ve genin taþýyýcýsý kadýnlara (birincil olarak deðilse de) önerilen bir yöntem olduðunu söylüyorlar. Meme kanseri genlerinin tanýmlandýðý 90’lý yýllarýnýn ortalarýndan sonra konu bir tabu olmaktan çýkmýþtýr. Radikal önleyici meme aldýrma ameliyatý pek çok merkezde yapýlmaktadýr. Oransal olarak bu ameliyatlar meme ameliyatlarýnýn 2% nin altýndadýr. Sadece ailede meme kanseri vakalarýnýn bulunmasý (aile aðacý ile saptanmakta) ameliyat için yeterli neden deðildir ayný zamanda gen analizi de BRCA1 ve/veya 2 geni için pozitif çýkmalýdýr.
Buna göre her 500-1000 kadýnda bir kadýn bu kanser geninin taþýyýcýsý. Meme kanserliler de bu oran her 20 Kadýnda 1 Kadýn olarak belirtiliyor.
ABD Ulusal Kanser Enstitüsü, meme kanserlerinin yüzde 10'undan daha azýnýn nedeni olarak, iki BRCA geni olan BRCA1 ve BRCA2'de görülen mutasyonlara iþaret ediyor. Ayný genler yumurtalýk kanserlerinin de yüzde 15'inden sorumlu tutuluyor. Erkeklerde saptandýðýnda meme kanseri (erkeklerde de olabiliyor) ve prostat kanseri riskini arttýrýyor.
Ulusal Kanser Enstitüsü, her iki mutasyonlu geni de taþýyan kadýnlarýn hayatlarý boyunca meme kanserine yakalanma riskinin ise yüzde 60'a kadar çýktýðýný, bu oranýn diðer kadýnlar için yüzde 12 olduðunu belirtiyor. BRCA mutasyonuna sahip kadýnlarýn ayrýca daha erken yaþta kansere yakalanabildiði ve hastalýðýn sýklýkla her iki memede de görüldüðüne dikkat çekiliyor. Bazý çalýþmalar riskin yüzde 87'ye kadar çýktýðýna iþaret ediyor.
Tüm kadýnlar için yaþam süresi boyunca ortalama yumurtalýk kanserine yakalanma riski yüzde 1,5 olarak belirtiliyor. Bu oran BRCA1 mutasyonu taþýyan kadýnlarda yüzde 40 ile 60 arasýnda, BRCA2 mutasyonu taþýyan kadýnlarda ise yüzde 16 ile 27 arasýnda deðiþiyor.
Angeline Jolie bu bilgiler ýþýðýnda büyük bir olasýlýkla 40 yaþýndan sonra yumurtalýklarýný da aldýrmak zorunda kalacak.
Bu kanser genleri ender olarak görülen özel mutasyonlar. Herkeste rastlanmýyor. Jolie'nin yazýsýný okuyan bazý kadýnlarýn ayný testi yaptýrmasý gerektiðini düþünebilir ancak az sayýda kadýnýn buna ihtiyacý var..
Test yaptýrmadan önce aile öyküsünün kesin olarak saptanmasý gerektiðine iþaret ediyor. Testin maliyeti ABD’de yaklaþýk 3.340 dolardýr.
En önemlisi erken taný:
Ailesel kanser öyküsü (meme kanseri, yumurtalýk kanseri) ve gen taþýyýcýsý kadýnlar 25. yaþtan itibaren rutin olarak kontrol edilmekte (en az 6 ayda bir Kadýn Doðum Uzmanýnca destekli olarak Ultrason, MRÝ, Mamografi) çünkü bu kadýnlar diðerlerine göre daha erken olarak ortalama 40 yaþlarýnda kansere yakalanmakta (diðer kadýnlar ortalama 20 yýl sonra yakalanmakta).
Önleyici iki taraflý meme aldýrma ameliyatý kanser riskini azaltmakta. Kesin olmayan ise bu ameliyatlarýn erken taný yöntemleri ile karþýlaþtýrýldýðýnda ölüm riskini azaltýp azaltmadýðýdýr. Stanford’dan gelen bir araþtýrmada yapýlan model hesaplarýnda erken taný ve önleyici meme aldýrma ameliyatlarý karþýlaþtýrýldýðýnda yaþam süresi açýsýndan iki grup arasýnda anlamlý bir fark bulunamamýþtýr (J. Clin Öncol 2010; 28: 222). Görünen o ki bu soruyu yanýtlamak için zamana ve araþtýrmalara ihtiyacýmýz var.
Kimler risk grubu?
Genel olarak 50 yaþ üzeri erken adet görmüþ (12 yasýndan küçük) geç menapoza giren kadýnlar, 30 yaþýndan sonra ilk doðumunu yapan veya hiç doðum yapmamýþ kadýnlar, hormon replasmaný yapýlanlar, sigara içenler, alkol tüketenler, kilolular meme kanseri olarak risk grubudur.
Kadýnlar gen taþýyýcýsý olsun ya da olmasýn saðlýklý beslenme, düzenli spor, sýnýrlý alkol tüketimi ve sigaradan uzak durarak meme kanseri riskini düþürebilir.
Doç. Dr. B. Nazan Walpoth
nazan.walpoth@insel.ch
"Doç. Dr. B. Nazan Walpoth" bütün yazýlarý için týklayýn...