Doç. Dr. B. Nazan Walpoth
Kalp için yeni risk faktörleri
Aðýr çalýþma þartlarý, gürültü, ince toz, mental stres ve yüksek kortizol seviyesi
Bu yýl ESC EuroPrevent Kongresinde de (Avrupa kalp derneðinin kalp damar hastalýklarý prevansyon Kongresi ) sunulan iki araþtýrmada kalp damar hastalýklarýnýn aðýr çalýþma þartlarý ile iliþkisi aðýrlýk noktasýydý.
1. araþtýrma: 250 inme geçirmiþ hasta, 250 kalp krizi geçirmiþ hasta ile 500 hastadan oluþan kontrol grubu (saðlýklý grup) karþýlaþtýrýlmýþ. Deneklerin çalýþma þartlarýna bakýlmýþ. Çalýþma þartýnýn aðýrlýk derecesi 9 puanlýk bir skor sistemi ile sýnýflandýrýlmýþ (1 çok aðýr iþ,9 oturarak yapýlan düþünsel iþler). Çýkan sonuç Ýnmeli ve kalp krizi geçirmiþ hastalarýn daha aðýr iþlerde çalýþtýðý olmuþ (istatistiksel anlamlý fark)
Yükselen her skor için (yani azalan iþ aðýrlýðý için) kalp krizi geçirme olasýlýðý %19, inme geçirme olasýlýðý %17 azalmýþtýr. Ýlk bakýþta paradoks gibi görünen bu sonuç aðýr iþin induklediði stress ile açýklanmaktadýr. Tartýþma kýsmýnda araþtýrmacýlar aðýr iþte çalýþmanýn bir sportif faaliyetle eþdeðer olmadýðýný belirtip bir yanýlgýyý düzeltiyorlar.
2. araþtýrma: 14000 saðlýklý orta yaþlý erkek üzerinde yapýlmýþ. Bu erkeklerin 3.5 yýl gibi bir zaman diliminde klasik kalp damar hastalýklarý risk faktörleri (diyabet, hipertansiyon, kan yaðlarý yüksekliði, kilolu olma, sigara) yanýnda çalýþma koþullarýna ve özel yaþamlarýndaki vücut aktivitelerine bakýlmýþ.
Araþtýrmacýlar aðýr iþlerde çalýþýp özel yaþamlarýnda da sportif aktif olanlarýn daha çok koroner arter hastalýðýna yakalandýðýný bulmuþlar (Hazard Ratio 4.77). Bu paradoks gibi görünen durumu da bir çeþit „kardiyovaskülär sisteme aþýrý yüklenme „overloading –Effekt“ ile açýklamýþlar. Buna karþýlýk Büroda hareketsiz kalarak, oturarak iþ görenlerin özel yaþamlarýnda sportif aktivite yaparak koroner arter hastalýðý riskini azalttýðýný gösterebilmiþler (istatistiksel anlamlý).
Gürültü ve havadaki ince toz (küçük partiküller)
Havadaki ince toz (küçük partiküller) ve gürültü konusunu Alman Heinz Nixdorf, Recall araþtýrmasý ile sundu. Bu Kohort (ileriye yönelik izleme araþtýrmasý) araþtýrmasýnda uzun süre ince toz (küçük partiküller) ve gürültüye maruz kalanlarda (ortalama yaþ 60; 4818 vaka) damar kireçlenmesi riskinin anlamlý arttýðýný gösterebilmiþ. Fransa`dan gelen bir baþka araþtýrmada ise havada bulunan tüm zararlý maddelerin damar sistemine olan zararlarý detaylý gösterilebilmiþ.
Emosyonel Stres
Baþka bir araþtýrmada Danimarkalý araþtýrmacýlar mental duyarlýlýðý yüksek, kýrýlgan olan insanlarý (11000 saðlýklý insaný dahil etmiþler) 15.9 yýl gözlemlemiþler. Bu kiþilerde bu duygusal yapýnýn bilinen klasik risk faktörleri olsun ya da olmasýn ölümcül olan/olabilecek kalp damar sistemi ataklarýný (HR 1.366) arttýrdýðýný istatistiksel anlamlý olarak gösterebilmiþler. Uyguladýklarý stress skalasýndaki artan stresle orantýlý olarak bu riskin artýþýný gösterebilmiþler.
Yüksek Kortizol (böbrek üstü bezinden salýnan stres hormonu)
Hollanda`dan gelen bir araþtýrmada ise kronik olarak yüksek kortizol seviyesi olanlarýn kalpdamar sistemi hastalýklarý riski araþtýrýlmýþ . Buna göre kronik olarak kortizol seviyesi yüksek olan yaþý 65-85 arasý 283 kiþiyi izlemiþler. Kortizol analizleri için sadece saç kullanýlmýþ (bu þekilde birkaç aylýk stres hormon seviyesi hakkýnda fikir sahibi olmak mümkündür).
Buradan çýkan sonuç kortizol seviyesi yüksek olanlarda inme, kalp krizi ve periferik damar hastalýðý ve de diyabet anlamlý olarak daha sýk görülmüþ.
Özetle araþtýrmalarda yeterince önem görmeyen çevre, iþ, ruhsal saðlýðýn önemi tekrar vurgulanmakta. Buna önem vermeyen toplumlar ne yazýk ki hasta nesillere zemin hazýrlamaktadýrlar.
Anýmsatalým, Dünya Saðlýk Örgütü (WHO) saðlýklý olmayý þöyle tanýmlar: „kiþinin bedensel, ruhsal, sosyal saðlýklý olmasýdýr“ (Health is a state of complete physical, mental and social well-being and not merely the abþence of disease or infirmity.“)
Saðlýcakla kalýnýz.
Doç. Dr. B. Nazan Walpoth
nazan.walpoth@insel.ch
Aðýr çalýþma þartlarý, gürültü, ince toz, mental stres ve yüksek kortizol seviyesi
Bu yýl ESC EuroPrevent Kongresinde de (Avrupa kalp derneðinin kalp damar hastalýklarý prevansyon Kongresi ) sunulan iki araþtýrmada kalp damar hastalýklarýnýn aðýr çalýþma þartlarý ile iliþkisi aðýrlýk noktasýydý.
1. araþtýrma: 250 inme geçirmiþ hasta, 250 kalp krizi geçirmiþ hasta ile 500 hastadan oluþan kontrol grubu (saðlýklý grup) karþýlaþtýrýlmýþ. Deneklerin çalýþma þartlarýna bakýlmýþ. Çalýþma þartýnýn aðýrlýk derecesi 9 puanlýk bir skor sistemi ile sýnýflandýrýlmýþ (1 çok aðýr iþ,9 oturarak yapýlan düþünsel iþler). Çýkan sonuç Ýnmeli ve kalp krizi geçirmiþ hastalarýn daha aðýr iþlerde çalýþtýðý olmuþ (istatistiksel anlamlý fark)
Yükselen her skor için (yani azalan iþ aðýrlýðý için) kalp krizi geçirme olasýlýðý %19, inme geçirme olasýlýðý %17 azalmýþtýr. Ýlk bakýþta paradoks gibi görünen bu sonuç aðýr iþin induklediði stress ile açýklanmaktadýr. Tartýþma kýsmýnda araþtýrmacýlar aðýr iþte çalýþmanýn bir sportif faaliyetle eþdeðer olmadýðýný belirtip bir yanýlgýyý düzeltiyorlar.
2. araþtýrma: 14000 saðlýklý orta yaþlý erkek üzerinde yapýlmýþ. Bu erkeklerin 3.5 yýl gibi bir zaman diliminde klasik kalp damar hastalýklarý risk faktörleri (diyabet, hipertansiyon, kan yaðlarý yüksekliði, kilolu olma, sigara) yanýnda çalýþma koþullarýna ve özel yaþamlarýndaki vücut aktivitelerine bakýlmýþ.
Araþtýrmacýlar aðýr iþlerde çalýþýp özel yaþamlarýnda da sportif aktif olanlarýn daha çok koroner arter hastalýðýna yakalandýðýný bulmuþlar (Hazard Ratio 4.77). Bu paradoks gibi görünen durumu da bir çeþit „kardiyovaskülär sisteme aþýrý yüklenme „overloading –Effekt“ ile açýklamýþlar. Buna karþýlýk Büroda hareketsiz kalarak, oturarak iþ görenlerin özel yaþamlarýnda sportif aktivite yaparak koroner arter hastalýðý riskini azalttýðýný gösterebilmiþler (istatistiksel anlamlý).
Gürültü ve havadaki ince toz (küçük partiküller)
Havadaki ince toz (küçük partiküller) ve gürültü konusunu Alman Heinz Nixdorf, Recall araþtýrmasý ile sundu. Bu Kohort (ileriye yönelik izleme araþtýrmasý) araþtýrmasýnda uzun süre ince toz (küçük partiküller) ve gürültüye maruz kalanlarda (ortalama yaþ 60; 4818 vaka) damar kireçlenmesi riskinin anlamlý arttýðýný gösterebilmiþ. Fransa`dan gelen bir baþka araþtýrmada ise havada bulunan tüm zararlý maddelerin damar sistemine olan zararlarý detaylý gösterilebilmiþ.
Emosyonel Stres
Baþka bir araþtýrmada Danimarkalý araþtýrmacýlar mental duyarlýlýðý yüksek, kýrýlgan olan insanlarý (11000 saðlýklý insaný dahil etmiþler) 15.9 yýl gözlemlemiþler. Bu kiþilerde bu duygusal yapýnýn bilinen klasik risk faktörleri olsun ya da olmasýn ölümcül olan/olabilecek kalp damar sistemi ataklarýný (HR 1.366) arttýrdýðýný istatistiksel anlamlý olarak gösterebilmiþler. Uyguladýklarý stress skalasýndaki artan stresle orantýlý olarak bu riskin artýþýný gösterebilmiþler.
Yüksek Kortizol (böbrek üstü bezinden salýnan stres hormonu)
Hollanda`dan gelen bir araþtýrmada ise kronik olarak yüksek kortizol seviyesi olanlarýn kalpdamar sistemi hastalýklarý riski araþtýrýlmýþ . Buna göre kronik olarak kortizol seviyesi yüksek olan yaþý 65-85 arasý 283 kiþiyi izlemiþler. Kortizol analizleri için sadece saç kullanýlmýþ (bu þekilde birkaç aylýk stres hormon seviyesi hakkýnda fikir sahibi olmak mümkündür).
Buradan çýkan sonuç kortizol seviyesi yüksek olanlarda inme, kalp krizi ve periferik damar hastalýðý ve de diyabet anlamlý olarak daha sýk görülmüþ.
Özetle araþtýrmalarda yeterince önem görmeyen çevre, iþ, ruhsal saðlýðýn önemi tekrar vurgulanmakta. Buna önem vermeyen toplumlar ne yazýk ki hasta nesillere zemin hazýrlamaktadýrlar.
Anýmsatalým, Dünya Saðlýk Örgütü (WHO) saðlýklý olmayý þöyle tanýmlar: „kiþinin bedensel, ruhsal, sosyal saðlýklý olmasýdýr“ (Health is a state of complete physical, mental and social well-being and not merely the abþence of disease or infirmity.“)
Saðlýcakla kalýnýz.
Doç. Dr. B. Nazan Walpoth
nazan.walpoth@insel.ch
"Doç. Dr. B. Nazan Walpoth" bütün yazýlarý için týklayýn...