Doç. Dr. B. Nazan Walpoth
Vitamin D eksikliði bende olmaz demeyin!
Birkaç yýl öncesine kadar Kalsiyum takviyesi ile ilgili (Ca) olarak ne kadar çoksa o kadar iyidir tezi yaygýndý. Bu þekilde osteoporozu (kemik erimesi), yaþý ileri gruplarda hafif düþmeler sonrasý olan kýrýklarý daha iyi kontrol edebildiðimizi düþünüyorduk,
Ne yazýk ki yeterli Vitamin D olmayan ortamda Kalsiyum takviyesinin kemik kýrýlmalarýna olumlu etkisi yok denecek kadar azdýr.
Bugün için öneriler primer takviye olarak Vitamin D alýnmasý onun yanýnda doðal olarak Kalsiyumdan zengin beslenme þeklindedir. Günlük ihtiyacýmýz olan kalsiyum iyi bir beslenme ile problemsiz saðlanabilir.
2011 yýlýnda yapýlan bir yayýna göre Avrupa`da yaþayan insanlarýn tahminen %50‘sinde Vitamin D eksikliði olduðunu varsaymýþtýr. Hatta Zürih`den gelen bu araþtýrmada 65 yaþ üzeri 844 kalça kýrýðý ile gelen hastalarda endiþe verecek boyutta Vitamin D eksikliði görülmüþtür. Hastalarýn %81‘inde Vitamin D eksikliði görülmüþ ( <50nmol/l, <20ng/ml) bunlarýn %45‘inde aðýr Vitamin D eksikliði ( <25nmol/l, <10ng/ml) görülmüþ.
2012 yýlýnda New England Journal of Medicine‘de yapýlan bir toplu analizde (11 çift kör araþtýrma) 65 yaþ üzeri 31022 Erkek / Kadýn denekte sadece günlük 800 ÝE‘lik Vitamin D takviyesi ile kýrýk riskinin anlamlý olarak azaldýðýný gösterebilmiþlerdir (kalça kýrýðý %30; omurga kýrýðý % 14).
Kalsiyumun aksine Vit D‘nin doðal yolla takviyesi, eksikliðinde biraz zordur. Çünkü her gün 20 yumurta ya da bir ögünde iki porsiyon somon gibi yaðlý balýk tüketmek çok pratik deðildir.
Vücudun Ultraviyole B ýþýnlarý etkisi ile ürettiði Vitamin D miktarý çeþitli faktörlerin etkisine baðlý olarak artabilmekte (mevsim, güneþ ýþýðý alma zamaný, güneþ koruyucu kullanma ve yaþa baðlý faktörler). Dahasý en çok Vitamin D eksikliði görülen yaþý ileri insanlar güneþi pek sevmedikleri gibi güneþ aldýklarýnda Vitamin D üretimleri gençlere göre 4 kat daha azdýr.
Bütün bu bilgilerin ýþýðýnda Avrupa`da saðlýk örgütleri Vitamin D eksikliði ile müdadele etme kararý aldý. Çünkü Vitamin D eksikliðinin sonuçlarý olan kýrýklar hem hastalara / ailelerine, hem de devletlere büyük sýkýntýlar getirmektedir. Buradaki hedef Ýnsanlarýn %97‘sinde Vitamin D eksikliðinin artýk görülmemesini saðlamak. Hedef sýnýr deðer olarak ise 25 -hidroksi- Vitamin D deðerleri >50nmol/l (20 ng/ml) olarak belirlendi. Bu arada kýrýk önleyici deðerin >75nmol/30 ng/ml üzeri olduðunu hatýrlatmakta yarar var. Bu sayýlanlar geniþ halk kitlelerine koruyucu hekimlik kapsamýnda önerilmektedir. Amaç Vit D deðerlerini (25 -hidroksi- Vitamin D) ölçmeden takviye saðlamak (zehirlenme seviyesine gelmeden!). Bu takviyenin nasýl olacaðý özellikle risk gruplarýnda daha önemli (toksik sýnýr dikkate alýnmalý). Çünkü ekstra dozaj gerektirebilceðinden daha önce Vitamin D ölçümünün önemi vurgulanmakta.
Risk gruplarý derken yaþlýlar, Osteoporozu olanlar (kemik erimesi), kilolu adipöz olanlar, sindirim sistemi emilim bozukluðu olanlar, cilt rengi koyu olanlarý sayabiliriz. Bunun yanýnda bazý hastalýklarda da daha sýk Vit D eksikliði görülebilmektedir. Örneðin koroner arter hastalýðý, kronik enfeksiyonlar, multiple skeroz ve depresyon. Hatta Vitamin D deðerleri yüksek olanlarda kolon kanseri oranýn daha yüksek olduðu takviye ile ise bu oraný azaltmanýn mümkün olmadýðýný gösteren yayýnlar var. Sonuçta vitamin D eksikliðinin aslýnda iyi olmayan bir saðlýk halinin göstergesi olduðu düþünülmektedir.
Kanýta dayalý olarak Vitamin D‘nin kullanýldýðý durumlara gelince: raþitizmden korumak için bebeklerde, kemik erimesi olanlarda, böbrek yetmezliði olanlardýr..
Eksiði olanlarýn (orta ve aðýr eksiklik) o eksiklikleri oranýnda takviye yapmalarý gerektiðinden takviye dozajý artýrabilir, Vitamin D‘nin fazlasýnýn zararlý olabileceðini unutmamak, bunu doktor kontrolünde yapmakta büyük önem vardýr. Hamileler ve emzikliler için mesela ayrý takviye þemalarý vardýr.
Doç. Dr. B. Nazan Walpoth
nazan.walpoth@insel.ch
Birkaç yýl öncesine kadar Kalsiyum takviyesi ile ilgili (Ca) olarak ne kadar çoksa o kadar iyidir tezi yaygýndý. Bu þekilde osteoporozu (kemik erimesi), yaþý ileri gruplarda hafif düþmeler sonrasý olan kýrýklarý daha iyi kontrol edebildiðimizi düþünüyorduk,
Ne yazýk ki yeterli Vitamin D olmayan ortamda Kalsiyum takviyesinin kemik kýrýlmalarýna olumlu etkisi yok denecek kadar azdýr.
Bugün için öneriler primer takviye olarak Vitamin D alýnmasý onun yanýnda doðal olarak Kalsiyumdan zengin beslenme þeklindedir. Günlük ihtiyacýmýz olan kalsiyum iyi bir beslenme ile problemsiz saðlanabilir.
2011 yýlýnda yapýlan bir yayýna göre Avrupa`da yaþayan insanlarýn tahminen %50‘sinde Vitamin D eksikliði olduðunu varsaymýþtýr. Hatta Zürih`den gelen bu araþtýrmada 65 yaþ üzeri 844 kalça kýrýðý ile gelen hastalarda endiþe verecek boyutta Vitamin D eksikliði görülmüþtür. Hastalarýn %81‘inde Vitamin D eksikliði görülmüþ ( <50nmol/l, <20ng/ml) bunlarýn %45‘inde aðýr Vitamin D eksikliði ( <25nmol/l, <10ng/ml) görülmüþ.
2012 yýlýnda New England Journal of Medicine‘de yapýlan bir toplu analizde (11 çift kör araþtýrma) 65 yaþ üzeri 31022 Erkek / Kadýn denekte sadece günlük 800 ÝE‘lik Vitamin D takviyesi ile kýrýk riskinin anlamlý olarak azaldýðýný gösterebilmiþlerdir (kalça kýrýðý %30; omurga kýrýðý % 14).
Kalsiyumun aksine Vit D‘nin doðal yolla takviyesi, eksikliðinde biraz zordur. Çünkü her gün 20 yumurta ya da bir ögünde iki porsiyon somon gibi yaðlý balýk tüketmek çok pratik deðildir.
Vücudun Ultraviyole B ýþýnlarý etkisi ile ürettiði Vitamin D miktarý çeþitli faktörlerin etkisine baðlý olarak artabilmekte (mevsim, güneþ ýþýðý alma zamaný, güneþ koruyucu kullanma ve yaþa baðlý faktörler). Dahasý en çok Vitamin D eksikliði görülen yaþý ileri insanlar güneþi pek sevmedikleri gibi güneþ aldýklarýnda Vitamin D üretimleri gençlere göre 4 kat daha azdýr.
Bütün bu bilgilerin ýþýðýnda Avrupa`da saðlýk örgütleri Vitamin D eksikliði ile müdadele etme kararý aldý. Çünkü Vitamin D eksikliðinin sonuçlarý olan kýrýklar hem hastalara / ailelerine, hem de devletlere büyük sýkýntýlar getirmektedir. Buradaki hedef Ýnsanlarýn %97‘sinde Vitamin D eksikliðinin artýk görülmemesini saðlamak. Hedef sýnýr deðer olarak ise 25 -hidroksi- Vitamin D deðerleri >50nmol/l (20 ng/ml) olarak belirlendi. Bu arada kýrýk önleyici deðerin >75nmol/30 ng/ml üzeri olduðunu hatýrlatmakta yarar var. Bu sayýlanlar geniþ halk kitlelerine koruyucu hekimlik kapsamýnda önerilmektedir. Amaç Vit D deðerlerini (25 -hidroksi- Vitamin D) ölçmeden takviye saðlamak (zehirlenme seviyesine gelmeden!). Bu takviyenin nasýl olacaðý özellikle risk gruplarýnda daha önemli (toksik sýnýr dikkate alýnmalý). Çünkü ekstra dozaj gerektirebilceðinden daha önce Vitamin D ölçümünün önemi vurgulanmakta.
Risk gruplarý derken yaþlýlar, Osteoporozu olanlar (kemik erimesi), kilolu adipöz olanlar, sindirim sistemi emilim bozukluðu olanlar, cilt rengi koyu olanlarý sayabiliriz. Bunun yanýnda bazý hastalýklarda da daha sýk Vit D eksikliði görülebilmektedir. Örneðin koroner arter hastalýðý, kronik enfeksiyonlar, multiple skeroz ve depresyon. Hatta Vitamin D deðerleri yüksek olanlarda kolon kanseri oranýn daha yüksek olduðu takviye ile ise bu oraný azaltmanýn mümkün olmadýðýný gösteren yayýnlar var. Sonuçta vitamin D eksikliðinin aslýnda iyi olmayan bir saðlýk halinin göstergesi olduðu düþünülmektedir.
Kanýta dayalý olarak Vitamin D‘nin kullanýldýðý durumlara gelince: raþitizmden korumak için bebeklerde, kemik erimesi olanlarda, böbrek yetmezliði olanlardýr..
Eksiði olanlarýn (orta ve aðýr eksiklik) o eksiklikleri oranýnda takviye yapmalarý gerektiðinden takviye dozajý artýrabilir, Vitamin D‘nin fazlasýnýn zararlý olabileceðini unutmamak, bunu doktor kontrolünde yapmakta büyük önem vardýr. Hamileler ve emzikliler için mesela ayrý takviye þemalarý vardýr.
Doç. Dr. B. Nazan Walpoth
nazan.walpoth@insel.ch
"Doç. Dr. B. Nazan Walpoth" bütün yazýlarý için týklayýn...