Doç. Dr. B. Nazan Walpoth
Dick Cheney örneðinde kalp yetmezliði
O zamanlar çýkan gazete baþlýklarý “Cheney’in kalbi atmýyor” idi, bu onun kalpsiz biri olduðunu söyleyen muhaliflerini destekler nitelikte bir açýklamaydý.
Dick Cheney’i hatýrlarsýnýz. Amerikan Baþkaný George W. Bush zamanýnda 2000 yýlýnda baþkan yardýmcýlýðý yapmýþtý. Florida`da baþkanlýk seçimi sonrasý oylar tekrar sayýlýrken rahatsýzlanmýþtý. Yataðýnda uyurken þiddetli göðüs aðrýlarý ile kývranan Cheney, önce seçim sonuçlarýna sýkýldýðýný düþünse de 4. kalp krizini geçirdiðini çok çabuk anlamýþtý. Ve bu son kalp krizi de olmayacaktý. Bu 4. krizinden sonra ABD baþkan yardýmcýsý olmuþtu ve bu süreçte ayný zamanda da kalp yetmezliði hastasý da olmuþtu. Cheney`e kalp yetmezliði ilaçlarýnýn yanýnda aðýr ritim bozukluðunu anýnda tedavi edebilen primer profilaktik implante edilen otomatik defibrilatör takýlmýþtý. O sayede 2009 yýlýnda arabasýný park ederken geçirdiði aðýr ritim bozukluðundan hayatta kalabilmiþti.
Onayladýðý waterboarding yöntemi (aðýr boðulma hissi veren iþkence yöntemi) sanki onu bulur ve ona yaþatýlýr gibi 5. kalp krizi ile kalp yetmezliðinin en aðýr þekli terminal dönemine ulaþmýþtý. Artýk nefes almasý dinlenimde de zorlaþmýþtý. Bu durumda artýk kalp nakli gerekecekti ve uygun kalp bulununcaya kadar hayatta kalabilmesi için sol kalbini destekleyen destek ünitesi (sol karýncýk desteði) takýlmýþtý Cheney’e. O zamanlar çýkan gazete baþlýklarý “Cheney’in kalbi atmýyor” idi, bu onun kalpsiz biri olduðunu söyleyen muhaliflerini destekler nitelikte bir açýklamaydý. Tam iki yýl sonra herkesin onun artýk ölmüþ olduðunu düþündüðü bir anda (71 yaþýnda ) Cheney kalp nakli olup eskisinden çok saðlam bir kalple gazete baþlýklarýný süslemiþti.
Cheney’in hastalýk sürecinden kalp yetmezliði hakkýnda ne öðreniyoruz
1) Kalp yetmezliði optimal tedaviye raðmen ilerleyici bir hastalýktýr
2) Çeþitli yöntemler zamanýnda uygulanýrsa baþarýlý olunabilir
3) Dýþtan kalp desteði saðlayan destek üniteleri (sol karýncýk destek ünitesi, assist device) ilaca yanýt vermeyen vakalarda köprüleme için (ya da nakil olmasa bile hayatta kalabilme için destiny therapy) uygulanabilir önemli yeni yöntemlerdir
4) Kalp nakli çok az insan için mümkün olabilmekte (hele yaþý 70’ì geçmiþse)
Kalp yetmezliði nedir:
Genel anlamda kalbin pompa gücünün vücudun oksijen ve enerji ihtiyacýný karþýlayamayacak kadar kaybetmesi durumuna denir (pompalama gücünün saðlam ama esnekliðinin bozulduðu diastolik kalp yetmezliði de vardýr).Türkiye`de yaklaþýk 1.8 Milyon insanýn kalp yetmezliði hastasý olduðu tahmin edilmekte, nüfusa göre oransal olarak Ýsviçre için de hesaplanabilir.
Kalp yetmezliði çeþitleri:
1- Sað kalp yetmezliði (sað karýncýk yetmezliði, yani oksijeni yetersiz kanýn akciðere iletilmesi durumu). Tipik olarak hastada ödem görülür ayaklar þiþer, karýn þiþer, karaciðer büyür, hazýmsýzlýk, iþtahsýzlýk görülür, gece sýk idrar sökme görülür.
2- Sol kalp yetmezliði (sol karýncýk yetmezliði, oksijeni yetersiz kanýn genel dolaþýma iletilmesi durumu) hastada nefes darlýðý vardýr, hýzlý nefes alma, özellikle geceleri zor nefes alma, nefes darlýðý ile uyanma ve bu nedenle yastýk sayýsýnýn arttýrýlmasý, çarpýntý, baygýnlýk hissi, terleme, kuru öksürük görülür
3- Global kalp yetmezliði (iki karýncýðýn yetmezliði).. iki yetmezlikte görülen bulgularýn ve þikayetlerin karýþýmý görülür.
4- Sistolik (sol karýncýðýn kasýlmasýný etkileyen durumlar, sistemik dolaþýma iletilen atým volümünün yetersizliði) yetmezlik
5- Diastolik (sol karýncýðýn esnekliðini / gevþemesini etkileyen, kýsýtlayan) yetmezlik
6- Akut kalp yetmezlik (dakikalar, birkaç gün gibi kýsa bir sürede ani geliþen yetmezlik)
7- Kronik kalp yetmezlik (haftalar, aylar, yýllardýr var olan yetmezlik)
Kalp yetmezliði nedenleri:
Koroner arter hastalýðý, kalp krizi sonrasý, hipertansiyon, kalp kapak yetersizliði, kapak darlýðý, kalp kasý hastalýklarý ve yangýlarý, doðmalýk (konjenital) kalp hastalýklarý, alkol hastalýðý, kalp ritim bozukluklarý, tiroid bezi aþýrý fonksiyonu, kansýzlýk (anemi), akciðer basýncý yüksekliði (nedensiz, ilaca baðlý, hastalýða baðlý), kalp çevresi zarý iltihabý nedeni ile geliþebilir.
Kalp yetmezliði için risk faktörleri
Hipertansiyon, kolesterol yüksekliði, þeker hastalýðý, sigara ve alkol içiciliði, kilolu olma
Kalp yetmezliði fazlarý (New York kalp birliði sýnýflamasý)
NYHA 1
Günlük iþleri yaparken yorgunluk, nefes darlýðý, ritim bozukluðu hissetmeme
NYHA 2
Günlük iþleri yaparken özellikle merdiven çýkarken, yokuþ yukarý çýkarken normalin üzerinde yorgunluk, nefes darlýðý hissetme ya da ritim bozukluðu oluþmasý
NYHA3
Çok hafif iþler yaparken dahi yorgunluk. Nefes darlýðý hissetme ve ritim bozukluðu oluþmasý
NYHA 4
Þikayetlerin dinlenimde dahi olmasý, konuþurken dahi nefes darlýðý hissetme ve yorulma
Taný nasýl konur:
Aile hekimi þikayetler ve muayene neticesi þüphelenip EKG ve akciðer röntgeni, kan testi (BNP, pro BNP) yapar. Kesin teþhis Kardiyolog`da Ekokardiografi (yerine göre Anjiyo) ile konulur.
Kalp yetmezliði tedavisi:
Kronik kalp yetmezliðinin tedavisi pek çok sütun üzerinden yapýlmakta. En önemlisi gereken ilaçlarý gereken dozlarda düzenli alma (örneðin converting enzim inhibitörleri, betablokerler, idar söktürücüler, digoksin, kan pýhtýlaþmasýný önleyen ilaçlar, ritim ilaçlarý vesaire). Herhangi bir ritim bozukluðunda bunun ilaçla ye da elektroþokla düzeltilmesi ya da giriþimsel yöntemlerle tedavi edilmesi (yakma yöntemi). Gereken aþamada kalp pili (resinkronize eden tipi) ve öldürücü ritim bozukluklarýndan koruyan defibrillatör (cilt altý uygulanan) implante edilmesi. Bunun yanýnda hastaya uygun hareket tedavisi (kalp yetmezliði programý) yaptýrýlmasý.
Komplikasyonlarý:
Kalp yetmezliði ani dekompanze olabilir (kalp krizi, aðýr ritim bozukluðu, kalp kasý enfeksiyonu), hasta aðýrlaþabilir bu da ani þok ve kan basýncý düþmesine ve dolaþým sisteminin etkilenmesi ile çoklu organ yetmezliðine sebep olabilir.
Kronik ilerleyici kalp yetmezliðinde ani kalp durmasý sonucu ölüm görülebilir. Bu hastalar kalpte ve akciðerde pýhtý geliþtirip buna baðlý akciðer embolisi, kalp krizi ve inme ile de hayatlarýný kaybetmektedirler.
Prognozu (ilerlemesi) nasýl etkilenebilir
Gereken tedavinin zamanýnda uygulanmasý ile mutlaka etki edilebilir. Genel anlamda çok ölümcül bir hastalýktýr. Günümüzdeki tedavi yöntemleri ile mortalite biraz azaltýlabilmiþtir. Yaþý ileri hastalarda prognoz daha kötüdür. Tedavi ile hastalýðýn geliþim hýzýný kesmek mümkündür.
En önemlisi kalp yetmezliði daha oluþmadan önlem almak:
Sigara ve alkolden uzak durma, kýsýtlý tuz tüketimi (5 gr/gün altý), fazla kilolar verilmeli (daha iyisi oluþmamasý), düzenli spor yapýlmalý.
Doç. Dr. B. Nazan Walpoth
nazan.walpoth@insel.ch
O zamanlar çýkan gazete baþlýklarý “Cheney’in kalbi atmýyor” idi, bu onun kalpsiz biri olduðunu söyleyen muhaliflerini destekler nitelikte bir açýklamaydý.
Dick Cheney’i hatýrlarsýnýz. Amerikan Baþkaný George W. Bush zamanýnda 2000 yýlýnda baþkan yardýmcýlýðý yapmýþtý. Florida`da baþkanlýk seçimi sonrasý oylar tekrar sayýlýrken rahatsýzlanmýþtý. Yataðýnda uyurken þiddetli göðüs aðrýlarý ile kývranan Cheney, önce seçim sonuçlarýna sýkýldýðýný düþünse de 4. kalp krizini geçirdiðini çok çabuk anlamýþtý. Ve bu son kalp krizi de olmayacaktý. Bu 4. krizinden sonra ABD baþkan yardýmcýsý olmuþtu ve bu süreçte ayný zamanda da kalp yetmezliði hastasý da olmuþtu. Cheney`e kalp yetmezliði ilaçlarýnýn yanýnda aðýr ritim bozukluðunu anýnda tedavi edebilen primer profilaktik implante edilen otomatik defibrilatör takýlmýþtý. O sayede 2009 yýlýnda arabasýný park ederken geçirdiði aðýr ritim bozukluðundan hayatta kalabilmiþti.
Onayladýðý waterboarding yöntemi (aðýr boðulma hissi veren iþkence yöntemi) sanki onu bulur ve ona yaþatýlýr gibi 5. kalp krizi ile kalp yetmezliðinin en aðýr þekli terminal dönemine ulaþmýþtý. Artýk nefes almasý dinlenimde de zorlaþmýþtý. Bu durumda artýk kalp nakli gerekecekti ve uygun kalp bulununcaya kadar hayatta kalabilmesi için sol kalbini destekleyen destek ünitesi (sol karýncýk desteði) takýlmýþtý Cheney’e. O zamanlar çýkan gazete baþlýklarý “Cheney’in kalbi atmýyor” idi, bu onun kalpsiz biri olduðunu söyleyen muhaliflerini destekler nitelikte bir açýklamaydý. Tam iki yýl sonra herkesin onun artýk ölmüþ olduðunu düþündüðü bir anda (71 yaþýnda ) Cheney kalp nakli olup eskisinden çok saðlam bir kalple gazete baþlýklarýný süslemiþti.
Cheney’in hastalýk sürecinden kalp yetmezliði hakkýnda ne öðreniyoruz
1) Kalp yetmezliði optimal tedaviye raðmen ilerleyici bir hastalýktýr
2) Çeþitli yöntemler zamanýnda uygulanýrsa baþarýlý olunabilir
3) Dýþtan kalp desteði saðlayan destek üniteleri (sol karýncýk destek ünitesi, assist device) ilaca yanýt vermeyen vakalarda köprüleme için (ya da nakil olmasa bile hayatta kalabilme için destiny therapy) uygulanabilir önemli yeni yöntemlerdir
4) Kalp nakli çok az insan için mümkün olabilmekte (hele yaþý 70’ì geçmiþse)
Kalp yetmezliði nedir:
Genel anlamda kalbin pompa gücünün vücudun oksijen ve enerji ihtiyacýný karþýlayamayacak kadar kaybetmesi durumuna denir (pompalama gücünün saðlam ama esnekliðinin bozulduðu diastolik kalp yetmezliði de vardýr).Türkiye`de yaklaþýk 1.8 Milyon insanýn kalp yetmezliði hastasý olduðu tahmin edilmekte, nüfusa göre oransal olarak Ýsviçre için de hesaplanabilir.
Kalp yetmezliði çeþitleri:
1- Sað kalp yetmezliði (sað karýncýk yetmezliði, yani oksijeni yetersiz kanýn akciðere iletilmesi durumu). Tipik olarak hastada ödem görülür ayaklar þiþer, karýn þiþer, karaciðer büyür, hazýmsýzlýk, iþtahsýzlýk görülür, gece sýk idrar sökme görülür.
2- Sol kalp yetmezliði (sol karýncýk yetmezliði, oksijeni yetersiz kanýn genel dolaþýma iletilmesi durumu) hastada nefes darlýðý vardýr, hýzlý nefes alma, özellikle geceleri zor nefes alma, nefes darlýðý ile uyanma ve bu nedenle yastýk sayýsýnýn arttýrýlmasý, çarpýntý, baygýnlýk hissi, terleme, kuru öksürük görülür
3- Global kalp yetmezliði (iki karýncýðýn yetmezliði).. iki yetmezlikte görülen bulgularýn ve þikayetlerin karýþýmý görülür.
4- Sistolik (sol karýncýðýn kasýlmasýný etkileyen durumlar, sistemik dolaþýma iletilen atým volümünün yetersizliði) yetmezlik
5- Diastolik (sol karýncýðýn esnekliðini / gevþemesini etkileyen, kýsýtlayan) yetmezlik
6- Akut kalp yetmezlik (dakikalar, birkaç gün gibi kýsa bir sürede ani geliþen yetmezlik)
7- Kronik kalp yetmezlik (haftalar, aylar, yýllardýr var olan yetmezlik)
Kalp yetmezliði nedenleri:
Koroner arter hastalýðý, kalp krizi sonrasý, hipertansiyon, kalp kapak yetersizliði, kapak darlýðý, kalp kasý hastalýklarý ve yangýlarý, doðmalýk (konjenital) kalp hastalýklarý, alkol hastalýðý, kalp ritim bozukluklarý, tiroid bezi aþýrý fonksiyonu, kansýzlýk (anemi), akciðer basýncý yüksekliði (nedensiz, ilaca baðlý, hastalýða baðlý), kalp çevresi zarý iltihabý nedeni ile geliþebilir.
Kalp yetmezliði için risk faktörleri
Hipertansiyon, kolesterol yüksekliði, þeker hastalýðý, sigara ve alkol içiciliði, kilolu olma
Kalp yetmezliði fazlarý (New York kalp birliði sýnýflamasý)
NYHA 1
Günlük iþleri yaparken yorgunluk, nefes darlýðý, ritim bozukluðu hissetmeme
NYHA 2
Günlük iþleri yaparken özellikle merdiven çýkarken, yokuþ yukarý çýkarken normalin üzerinde yorgunluk, nefes darlýðý hissetme ya da ritim bozukluðu oluþmasý
NYHA3
Çok hafif iþler yaparken dahi yorgunluk. Nefes darlýðý hissetme ve ritim bozukluðu oluþmasý
NYHA 4
Þikayetlerin dinlenimde dahi olmasý, konuþurken dahi nefes darlýðý hissetme ve yorulma
Taný nasýl konur:
Aile hekimi þikayetler ve muayene neticesi þüphelenip EKG ve akciðer röntgeni, kan testi (BNP, pro BNP) yapar. Kesin teþhis Kardiyolog`da Ekokardiografi (yerine göre Anjiyo) ile konulur.
Kalp yetmezliði tedavisi:
Kronik kalp yetmezliðinin tedavisi pek çok sütun üzerinden yapýlmakta. En önemlisi gereken ilaçlarý gereken dozlarda düzenli alma (örneðin converting enzim inhibitörleri, betablokerler, idar söktürücüler, digoksin, kan pýhtýlaþmasýný önleyen ilaçlar, ritim ilaçlarý vesaire). Herhangi bir ritim bozukluðunda bunun ilaçla ye da elektroþokla düzeltilmesi ya da giriþimsel yöntemlerle tedavi edilmesi (yakma yöntemi). Gereken aþamada kalp pili (resinkronize eden tipi) ve öldürücü ritim bozukluklarýndan koruyan defibrillatör (cilt altý uygulanan) implante edilmesi. Bunun yanýnda hastaya uygun hareket tedavisi (kalp yetmezliði programý) yaptýrýlmasý.
Komplikasyonlarý:
Kalp yetmezliði ani dekompanze olabilir (kalp krizi, aðýr ritim bozukluðu, kalp kasý enfeksiyonu), hasta aðýrlaþabilir bu da ani þok ve kan basýncý düþmesine ve dolaþým sisteminin etkilenmesi ile çoklu organ yetmezliðine sebep olabilir.
Kronik ilerleyici kalp yetmezliðinde ani kalp durmasý sonucu ölüm görülebilir. Bu hastalar kalpte ve akciðerde pýhtý geliþtirip buna baðlý akciðer embolisi, kalp krizi ve inme ile de hayatlarýný kaybetmektedirler.
Prognozu (ilerlemesi) nasýl etkilenebilir
Gereken tedavinin zamanýnda uygulanmasý ile mutlaka etki edilebilir. Genel anlamda çok ölümcül bir hastalýktýr. Günümüzdeki tedavi yöntemleri ile mortalite biraz azaltýlabilmiþtir. Yaþý ileri hastalarda prognoz daha kötüdür. Tedavi ile hastalýðýn geliþim hýzýný kesmek mümkündür.
En önemlisi kalp yetmezliði daha oluþmadan önlem almak:
Sigara ve alkolden uzak durma, kýsýtlý tuz tüketimi (5 gr/gün altý), fazla kilolar verilmeli (daha iyisi oluþmamasý), düzenli spor yapýlmalý.
Doç. Dr. B. Nazan Walpoth
nazan.walpoth@insel.ch
"Doç. Dr. B. Nazan Walpoth" bütün yazýlarý için týklayýn...