Angelina Jolie ve düşündürdükleri
Angelina Jolie meme kanserine yakalanma riski olduğu için iki memesini aldırttı.
Angelina Jolie (37) Meme Kanserine yakalanma riskini gösteren BRCA1 (british cancer gene 1) geni taşıyıcısı olduğu ve annesini de 56 yaşında kanserden kaybettiği için bu zor kararı almıştı. Çünkü öğrenmişti ki bu geni taşıyan insanlarda %87 Meme Kanseri ve %50 oranında yumurtalık kanseri görülme riski vardı.
New York Times`ta 14 Mayıs tarihinde benim tıbbi seçimim (my medical choice) başlığı altında yayınlanan yazısında ameliyatların etap etap Şubat ve Nisan ayları arasında yapıldığını ve ardından implantatlarla yeni göğüslerin şekillendirildiğini anlatıyor. Böylelikle kanser riskini %5 altına düşürdüğünü belirtiyor. (Sıfırlanmamasının nedeni ise dokunun bir miktarının korunması). Jolie kadınlara bu yöntemi bu yazı ile anlatmak istediğini belirtiyor.
Konunun uzmanı meslektaşlarımız bu önleyici göğüs aldırma ameliyatlarının ailesinde kanser olan ve genin taşıyıcısı kadınlara (birincil olarak değilse de) önerilen bir yöntem olduğunu söylüyorlar. Meme kanseri genlerinin tanımlandığı 90’lı yıllarının ortalarından sonra konu bir tabu olmaktan çıkmıştır. Radikal önleyici meme aldırma ameliyatı pek çok merkezde yapılmaktadır. Oransal olarak bu ameliyatlar meme ameliyatlarının 2% nin altındadır. Sadece ailede meme kanseri vakalarının bulunması (aile ağacı ile saptanmakta) ameliyat için yeterli neden değildir aynı zamanda gen analizi de BRCA1 ve/veya 2 geni için pozitif çıkmalıdır.
Buna göre her 500-1000 kadında bir kadın bu kanser geninin taşıyıcısı. Meme kanserliler de bu oran her 20 Kadında 1 Kadın olarak belirtiliyor.
ABD Ulusal Kanser Enstitüsü, meme kanserlerinin yüzde 10'undan daha azının nedeni olarak, iki BRCA geni olan BRCA1 ve BRCA2'de görülen mutasyonlara işaret ediyor. Aynı genler yumurtalık kanserlerinin de yüzde 15'inden sorumlu tutuluyor. Erkeklerde saptandığında meme kanseri (erkeklerde de olabiliyor) ve prostat kanseri riskini arttırıyor.
Ulusal Kanser Enstitüsü, her iki mutasyonlu geni de taşıyan kadınların hayatları boyunca meme kanserine yakalanma riskinin ise yüzde 60'a kadar çıktığını, bu oranın diğer kadınlar için yüzde 12 olduğunu belirtiyor. BRCA mutasyonuna sahip kadınların ayrıca daha erken yaşta kansere yakalanabildiği ve hastalığın sıklıkla her iki memede de görüldüğüne dikkat çekiliyor. Bazı çalışmalar riskin yüzde 87'ye kadar çıktığına işaret ediyor.
Tüm kadınlar için yaşam süresi boyunca ortalama yumurtalık kanserine yakalanma riski yüzde 1,5 olarak belirtiliyor. Bu oran BRCA1 mutasyonu taşıyan kadınlarda yüzde 40 ile 60 arasında, BRCA2 mutasyonu taşıyan kadınlarda ise yüzde 16 ile 27 arasında değişiyor.
Angeline Jolie bu bilgiler ışığında büyük bir olasılıkla 40 yaşından sonra yumurtalıklarını da aldırmak zorunda kalacak.
Bu kanser genleri ender olarak görülen özel mutasyonlar. Herkeste rastlanmıyor. Jolie'nin yazısını okuyan bazı kadınların aynı testi yaptırması gerektiğini düşünebilir ancak az sayıda kadının buna ihtiyacı var..
Test yaptırmadan önce aile öyküsünün kesin olarak saptanması gerektiğine işaret ediyor. Testin maliyeti ABD’de yaklaşık 3.340 dolardır.
En önemlisi erken tanı:
Ailesel kanser öyküsü (meme kanseri, yumurtalık kanseri) ve gen taşıyıcısı kadınlar 25. yaştan itibaren rutin olarak kontrol edilmekte (en az 6 ayda bir Kadın Doğum Uzmanınca destekli olarak Ultrason, MRİ, Mamografi) çünkü bu kadınlar diğerlerine göre daha erken olarak ortalama 40 yaşlarında kansere yakalanmakta (diğer kadınlar ortalama 20 yıl sonra yakalanmakta).
Önleyici iki taraflı meme aldırma ameliyatı kanser riskini azaltmakta. Kesin olmayan ise bu ameliyatların erken tanı yöntemleri ile karşılaştırıldığında ölüm riskini azaltıp azaltmadığıdır. Stanford’dan gelen bir araştırmada yapılan model hesaplarında erken tanı ve önleyici meme aldırma ameliyatları karşılaştırıldığında yaşam süresi açısından iki grup arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır (J. Clin Öncol 2010; 28: 222). Görünen o ki bu soruyu yanıtlamak için zamana ve araştırmalara ihtiyacımız var.
Kimler risk grubu?
Genel olarak 50 yaş üzeri erken adet görmüş (12 yasından küçük) geç menapoza giren kadınlar, 30 yaşından sonra ilk doğumunu yapan veya hiç doğum yapmamış kadınlar, hormon replasmanı yapılanlar, sigara içenler, alkol tüketenler, kilolular meme kanseri olarak risk grubudur.
Kadınlar gen taşıyıcısı olsun ya da olmasın sağlıklı beslenme, düzenli spor, sınırlı alkol tüketimi ve sigaradan uzak durarak meme kanseri riskini düşürebilir.
nazan.walpoth@insel.ch
|
