Sedat YALÇIN
Eski bayramlar gerçekten daha mı güzeldi?
Televizyonda her bayramda yapılan söyleÅŸilerde hep eski bayramlar şöyle nezihti,böyle hoÅŸtu gibi anlatılar dileriz. Ellili-altmışlı yılları yaÅŸamış biri olarak hayrete düşmekteyim; acaba bu bahsedilen bayramlar padiÅŸah dönemlerine mi aitti diye düşünmeden edemiyorum. Abartmayı seven bir yapımız var millet olarak sanırım. Ä°stanbul’ da yaÅŸamayanlar bu anlatılanları dinledikleri zaman “vay be Ä°stanbul’da bayramlar ne güzel yaÅŸanırmış” dediklerini duyar gibiyim. Benim de çocukluÄŸum, gençliÄŸim Ä°stanbul’un küçük bir mahallesinde geçti. Acaba baÅŸka bir Ä°stanbul’dan mı bahsediliyor diyorum kendi kendime. Ayfer Tunç hanımefendinin “Bir maniniz yoksa anneler size gelecek” adlı kitabında 1970’li yılların yaÅŸamından çok güzel kesitlerini hepimiz okumuÅŸuzdur sanırım.
Neyse ben de kendi bayram hatıralarımı sizlerle paylaşayım.
Efendim, insanların bu kadar abarttığı kadar bir hoÅŸluk içerisinde hiç olmazdık. Bayramlar bugünkünden farklı deÄŸildi. Bence tek fark imkansızlıkların yaÅŸandığı bu yıllarda bayramlarda imkanların zorlanmasından baÅŸka bir ÅŸey deÄŸildi. Örneklersek eÄŸer; Bayram tıraşı denilen olay çok daha eskilere dayanırmış. Daha eskiden, yokluk yıllarının çok daha etkili olduÄŸu yıllarda, insanlar ancak bayramdan bayrama tıraÅŸ olabilirlermiÅŸ. Bayram tıraşı deyimi o yıllardan kalma olsa gerek. 50-60’lı yıllarda o kadar olmasa bile gene de sık sık berbere gidilmezdi. Sebebi de malum; maddi yetersizlik.
Keza bayramlık kıyafet olayı da aynı şekilde idi. İnsanların yeni ayakkabı almaları ancak ayakkabılarının tamiri (gizli pençe denilen tabanının değiştirilmesi, topukların değişimi, topuklara kabara çakılması) artık olanaksızlaştığı zaman gerçekleşebilirdi. Elbiseler, ceketler, pantolonlar iyice eskiyinceye kadar kullanılır, yırtılınca ördürülerek tekrar be tekrar giyilirdi. O zamanlar mahallelerde örücüler vardı. Yırtılan elbiseleri makinası ile itina ile tamir ederlerdi. Tabii gene de belli olurdu tamir yeri ne kadar itina ile yapılırsa yapılsın. O yıllarda konfeksiyon bu kadar gelişmemişti. Mahalle terzileri sanatlarını konuştururlardı. Böyle bir ortamda bayramda çocuklara alınan yeni her şeyin çok değerli olarak görülmesi gayet doğaldı. Yoklukların yarattığı, bayramda yeni ayakkabı veya elbise sahibi olma sevincinden başka bir şey değildi bayram sevinci.
Bayramlarda yapılan börek, kadayıf, baklava evlerde annelerimiz, ninelerimiz tarafından imal edilirdi. Zaten dışarıdan almak dediğim gibi maddi açıdan insanların olanakları haricindeydi ve de yaygın değildi. Keza bayram ziyaretlerinde genellikle kağıtlı şeker, akide şekeri, badem şekeri veya lokum ikram edilirdi. Sık sık da özellikle yazın limonata başlıca içecek olurdu. Çikolata nadirattan ve kıymetli idi; bayramda her çocuğa kısmet olmazdı çikolata tatmak. Hediye olarak mendil verilirdi genellikle. Maddi durumu iyi olanlar ise mendilin içerisinde harçlık verirlerdi.. Biraz hali vakti yerinde olanların bayram ikramı likör ve yanında çikolata olurdu.
Çocukların bayram eğlencesi sokakta oynamaktı. Çocuklar için eğlence aşağıda anlatacağım şekilde yaşanırdı çoğu kez. Bu anlatacaklarım sadece bayrama has olmayıp her gün veya iki, üç günde bir yaşanılan gündelik olaylardı. Bayramda biraz daha sık olarak mahallelerden geçerlerdi tabii ki.
Macuncularımız vardı. Macuncunun mahalleye geldiğini zurna veya klarnet sesinden anlardık. Eritilmiş şekerin boyanması ile yapılmış macun şeklinde bir tür şekerleme olan macunları macuncu bir tahta çubuğa elindeki tornavida ile rengarenk macunları dolayıp bizlere satardı. Çoğu kez macuncunun elinde bir zurna veya klarnet olurdu, sokak başında durur bir iki melodi çalardı. Arkasından elma şekeri ve horoz şekeri satan şekerci dolaşmaya başlardı. Simitçileri saymıyorum onlar bugün de varlıklarını hala sürdürebiliyorlar. Günümüzde de devam eden kağıt helva, pamuk helva satıcıları da mahallenin müdavimlerindendi.
Sanırım en ilginci ayı oynatan çingenelerdi. Ayı oynatıcıları çocukların en fazla ilgisini çeken göstericilerdi. ÇoÄŸu çingenelerden oluÅŸan ayı oynatıcıları arkalarında bir sürü çocuk ile mahalleye girerler ve tam sokağın orta kesiminde sanatını göstermeye baÅŸlarlardı. O dönemde hayvan hakları olmadığından (!) zavallı ayılar burnundaki halkayı çeken çingene tarafından zorla ayaÄŸa kaldırılarak iki ayağı üzerinde hareket etmesi saÄŸlanır; bu arada oynatıcı def’ini çalarak ÅŸarkı söylerdi. Hadi bakalım “AyÅŸe teyze hamamda nasıl bayılır” deyip hayvanı sırt üstü yere yatırır, ”AyÅŸe teyzem hamamda nasıl oynar“ deyip hayvanı iki ayak üzerinde saÄŸa sola hareket ettirir ve zıplattırırdı. Tabii bu iÅŸlemi zavallı hayvanın burnundaki halkayı çekerek, acı verdirerek saÄŸlardı. Hiç unutamadığım bir anımda sırtı aÄŸrıyanlar yere yatar ayı iki ayağı ile sırtını ezer, yatan kiÅŸi “oh, kulunçlarıma iyi geldi“ derdi. Daha sonra günün sevilen ÅŸarkılarını söyleyen mahalle ÅŸarkıcıları mahalleye gelirdi. Köşede durur ÅŸarkı söylemeye baÅŸlar sonra elinde ÅŸarkı sözlerinin yazıldığı kağıtları satmaya çalışırdı. Bayramda mahallenin postacısı, bekçisi, çöpçüsü en iyi kıyafetlerini giyerek kapıları çalar ve bahÅŸiÅŸ toplamaya baÅŸlarlardı; ama bunlar biz çocukların ilgisini hiç çekmezdi. Öyle atlı karınca, dönme dolap her yerde yoktu. Ä°stanbul’da sayılı yerlerde kurulurdu. Ancak o civara yakın olanlar çocuklarını oraya götürebilirlerdi. ÖrneÄŸin Ä°stanbul’un Kadıköy yakasında KuÅŸdili denilen mevkide vardı bu tür etkinlikler. Ä°stanbul’un Avrupa yakasını hiç mi hiç bilmezdik. Büyük kentte yaÅŸamanın bir ayrıcalığı olarak sinemaya götürürlerdi bizleri, annelerimiz babalarımız bize uygun filmler olunca tabii. Ä°ÅŸte biz çocukları tüm eÄŸlencesi bunlardı. Sinemaya gitmek, macun ÅŸekeri, kağıt helva, pamuk helva, simit ve halka satıcıları, ÅŸarkı sözü satanlar, ayı oynatıcıları sadece bayramlara has deÄŸildi; her zaman gözlenirdi bunu da tekrar belirtmekte yarar var. Tabii bayramlarda daha sık dolaşırlardı.
Ä°stanbul’da ulaşım zor olduÄŸundan bayram ziyaretine uzak yerlerdeki akrabalarımıza gidemezdik, hele Avrupa yakasındakilere gitmek çok seyrek olurdu. Yollarda trafik sıkışıklığı söz konusu deÄŸildi ama ulaşım araçları çok kısıtlı idi. Halk en çok tramvayları kullanırdı. Tramvay güzergahları da belli ana yolları takip ettiÄŸinden her yere ulaÅŸmak zor olurdu. Minibüs ve dolmuÅŸ az sayıdaydı. Damalı taksilere ise halk pek kolaylıkla binemezdi. Ä°nsanlar zaten genellikle belli bir çevrenin dışına pek çıkmazlardı. Sanki herkesin belli bir mahallesi vardı ve oraya aitti. Bayram ziyaretleri, insanları çevrelerinin dışına çıkmaya zorladığı zamanlar olduÄŸundan, biz çocuklar için, bir yere gitmek heyecan verici olurdu. KomÅŸuluk iliÅŸkileri sayı azlığından dolayı mecburen daha sıcak olmak zorundaydı. Her gün mahallede birbirlerini gören, tanıyan insanların bayramlarda birbirlerini ziyarete gitmelerinden daha doÄŸal bir ÅŸey olamazdı; fazla bir seçenekleri de yoktu insanların. Televizyonda anlatılanlar o dönemin maddi olanakları fazla olanların yaÅŸadıkları olsa gerek. Büyük bir çoÄŸunluk anlattığım ÅŸartlarda bayramları kutlardı.
O dönemde telefon yaygın olmadığından bayram tebrikleri, veya kartpostallar el yazısıyla –dolmakalemle- itina ile yazılır (zaten tükenmez kalem o zamanlar henüz yoktu) ve bayramdan çok önce postaya verilirdi. Babamın, annemin yazdığı bu tebrikleri postahaneye götürmek bizlerin görevi idi. En büyük zevkimiz eve gelen tebrik kartlarını beklemek ve okumak olurdu; hele kendi adımıza geldiÄŸi zaman bir baÅŸka hissederdik kendimizi. Mahallemizin postacı amcasını beklerdik her gün aynı saatte. Belki artık adam yerine konduÄŸumuzun, belki de büyüdüğümüzün bir iÅŸaretiydi bizim için adımıza tebrik, mektup, kart gelmesi. O zaman küçük tebrik kartları modaydı (boyutları kredi kartlarından biraz fazla düz beyaz kartondan yapılmış, aynı boyutta zarfları olan kartlar), gençler ise daha çok kartpostalları tercih ederlerdi.
Çocuklar için en güzel olan serbestçe mahallede arkadaşları ile oynayabilmekti. Oyun alanları yani bomboş kocaman arsalar etrafta dolu idi. Yani her yer oyun sahası idi bizler için. O dönemlerin en güzel, en aranan yönü bu tarafıydı sanırım. Her yaş gurubundan çocuğun hep birlikte oynadıkları, ilişkilerin bugünkünden çok daha ileri olduğu zamanlar. Abilik ve ablalık kavramlarının tam anlamıyla yaşandığı yıllar. Arkadaşlıkların çok daha candan yaşandığı, paylaşımın çok daha ileri düzeyde olduğu bu yıllarda topu olanın tek ayrıcalığı kendi takımını kurabilme hakkını kazanmasıydı. Zaten hemen hemen mahallelerdeki aileler arasında hayat standardı birbirlerine çok benzerdi; arada büyük uçurumlar yoktu. Bisiklet sahibi olmak en büyük hayalimizdi. Bayramlarda toplanan harçlıklarla bisiklet kiralamak bir diğer eğlenceli olaydı. O zaman bahçeli evlerimizde yetişen meyveleri gizlice toplayıp yemek ayrı bir heyecan verirdi bizlere. Bahçe olgusu, toprakla, çayır, çimenle haşır neşir olmak kentli çocuklar için aranıp da bulunmaz bir nimetti. Tabii tüm bunların bayramla bir ilgisi yok ama gene de değinmeden geçemedim.
Eski ramazanlar içinde anlatılanları da hiç yaÅŸayamadık. Belki bizim Ä°stanbul’un Asya yakasında oturmamızdan kaynaklanıyor olabilir. Ramazanda radyodan Karagöz Hacivat dinlemek tek eÄŸlencemizdi. O da radyo parazit yapmazsa tabii.
Yani Türkçesi bugün geriye dönüp baktığımda bayramların çok sade bir şekilde kutlanmış olduğudur. Yanılmıyorsam asıl özlem duyulan bayramlar değil, yaşanılan o yaş devreleridir. Çocukluk, gençlik çağlarına duyulan özlemin başka bir tarzda ifadesi olsa gerek. Ballandıra ballandıra anlatılanlar aslında bayramlar değil çocukluk ve gençlik yıllarının o heyecanları. İnsan zihni burada da kendi kendine yalan söylemeyi becerebiliyor. Televizyonlarda anlatılanları dinleyenlerin zihninde o eski devirler adeta ulaşılmaz, efsunlu (sihirli) özellikler çağrıştırıyor. Ben de acaba başka bir İstanbul daha mı var diye şaşırıp kalıyorum.
Sedat YALÇIN
syalcin50@yahoo.com
Televizyonda her bayramda yapılan söyleÅŸilerde hep eski bayramlar şöyle nezihti,böyle hoÅŸtu gibi anlatılar dileriz. Ellili-altmışlı yılları yaÅŸamış biri olarak hayrete düşmekteyim; acaba bu bahsedilen bayramlar padiÅŸah dönemlerine mi aitti diye düşünmeden edemiyorum. Abartmayı seven bir yapımız var millet olarak sanırım. Ä°stanbul’ da yaÅŸamayanlar bu anlatılanları dinledikleri zaman “vay be Ä°stanbul’da bayramlar ne güzel yaÅŸanırmış” dediklerini duyar gibiyim. Benim de çocukluÄŸum, gençliÄŸim Ä°stanbul’un küçük bir mahallesinde geçti. Acaba baÅŸka bir Ä°stanbul’dan mı bahsediliyor diyorum kendi kendime. Ayfer Tunç hanımefendinin “Bir maniniz yoksa anneler size gelecek” adlı kitabında 1970’li yılların yaÅŸamından çok güzel kesitlerini hepimiz okumuÅŸuzdur sanırım.
Neyse ben de kendi bayram hatıralarımı sizlerle paylaşayım.
Efendim, insanların bu kadar abarttığı kadar bir hoÅŸluk içerisinde hiç olmazdık. Bayramlar bugünkünden farklı deÄŸildi. Bence tek fark imkansızlıkların yaÅŸandığı bu yıllarda bayramlarda imkanların zorlanmasından baÅŸka bir ÅŸey deÄŸildi. Örneklersek eÄŸer; Bayram tıraşı denilen olay çok daha eskilere dayanırmış. Daha eskiden, yokluk yıllarının çok daha etkili olduÄŸu yıllarda, insanlar ancak bayramdan bayrama tıraÅŸ olabilirlermiÅŸ. Bayram tıraşı deyimi o yıllardan kalma olsa gerek. 50-60’lı yıllarda o kadar olmasa bile gene de sık sık berbere gidilmezdi. Sebebi de malum; maddi yetersizlik.
Keza bayramlık kıyafet olayı da aynı şekilde idi. İnsanların yeni ayakkabı almaları ancak ayakkabılarının tamiri (gizli pençe denilen tabanının değiştirilmesi, topukların değişimi, topuklara kabara çakılması) artık olanaksızlaştığı zaman gerçekleşebilirdi. Elbiseler, ceketler, pantolonlar iyice eskiyinceye kadar kullanılır, yırtılınca ördürülerek tekrar be tekrar giyilirdi. O zamanlar mahallelerde örücüler vardı. Yırtılan elbiseleri makinası ile itina ile tamir ederlerdi. Tabii gene de belli olurdu tamir yeri ne kadar itina ile yapılırsa yapılsın. O yıllarda konfeksiyon bu kadar gelişmemişti. Mahalle terzileri sanatlarını konuştururlardı. Böyle bir ortamda bayramda çocuklara alınan yeni her şeyin çok değerli olarak görülmesi gayet doğaldı. Yoklukların yarattığı, bayramda yeni ayakkabı veya elbise sahibi olma sevincinden başka bir şey değildi bayram sevinci.
Bayramlarda yapılan börek, kadayıf, baklava evlerde annelerimiz, ninelerimiz tarafından imal edilirdi. Zaten dışarıdan almak dediğim gibi maddi açıdan insanların olanakları haricindeydi ve de yaygın değildi. Keza bayram ziyaretlerinde genellikle kağıtlı şeker, akide şekeri, badem şekeri veya lokum ikram edilirdi. Sık sık da özellikle yazın limonata başlıca içecek olurdu. Çikolata nadirattan ve kıymetli idi; bayramda her çocuğa kısmet olmazdı çikolata tatmak. Hediye olarak mendil verilirdi genellikle. Maddi durumu iyi olanlar ise mendilin içerisinde harçlık verirlerdi.. Biraz hali vakti yerinde olanların bayram ikramı likör ve yanında çikolata olurdu.
Çocukların bayram eğlencesi sokakta oynamaktı. Çocuklar için eğlence aşağıda anlatacağım şekilde yaşanırdı çoğu kez. Bu anlatacaklarım sadece bayrama has olmayıp her gün veya iki, üç günde bir yaşanılan gündelik olaylardı. Bayramda biraz daha sık olarak mahallelerden geçerlerdi tabii ki.
Macuncularımız vardı. Macuncunun mahalleye geldiğini zurna veya klarnet sesinden anlardık. Eritilmiş şekerin boyanması ile yapılmış macun şeklinde bir tür şekerleme olan macunları macuncu bir tahta çubuğa elindeki tornavida ile rengarenk macunları dolayıp bizlere satardı. Çoğu kez macuncunun elinde bir zurna veya klarnet olurdu, sokak başında durur bir iki melodi çalardı. Arkasından elma şekeri ve horoz şekeri satan şekerci dolaşmaya başlardı. Simitçileri saymıyorum onlar bugün de varlıklarını hala sürdürebiliyorlar. Günümüzde de devam eden kağıt helva, pamuk helva satıcıları da mahallenin müdavimlerindendi.
Sanırım en ilginci ayı oynatan çingenelerdi. Ayı oynatıcıları çocukların en fazla ilgisini çeken göstericilerdi. ÇoÄŸu çingenelerden oluÅŸan ayı oynatıcıları arkalarında bir sürü çocuk ile mahalleye girerler ve tam sokağın orta kesiminde sanatını göstermeye baÅŸlarlardı. O dönemde hayvan hakları olmadığından (!) zavallı ayılar burnundaki halkayı çeken çingene tarafından zorla ayaÄŸa kaldırılarak iki ayağı üzerinde hareket etmesi saÄŸlanır; bu arada oynatıcı def’ini çalarak ÅŸarkı söylerdi. Hadi bakalım “AyÅŸe teyze hamamda nasıl bayılır” deyip hayvanı sırt üstü yere yatırır, ”AyÅŸe teyzem hamamda nasıl oynar“ deyip hayvanı iki ayak üzerinde saÄŸa sola hareket ettirir ve zıplattırırdı. Tabii bu iÅŸlemi zavallı hayvanın burnundaki halkayı çekerek, acı verdirerek saÄŸlardı. Hiç unutamadığım bir anımda sırtı aÄŸrıyanlar yere yatar ayı iki ayağı ile sırtını ezer, yatan kiÅŸi “oh, kulunçlarıma iyi geldi“ derdi. Daha sonra günün sevilen ÅŸarkılarını söyleyen mahalle ÅŸarkıcıları mahalleye gelirdi. Köşede durur ÅŸarkı söylemeye baÅŸlar sonra elinde ÅŸarkı sözlerinin yazıldığı kağıtları satmaya çalışırdı. Bayramda mahallenin postacısı, bekçisi, çöpçüsü en iyi kıyafetlerini giyerek kapıları çalar ve bahÅŸiÅŸ toplamaya baÅŸlarlardı; ama bunlar biz çocukların ilgisini hiç çekmezdi. Öyle atlı karınca, dönme dolap her yerde yoktu. Ä°stanbul’da sayılı yerlerde kurulurdu. Ancak o civara yakın olanlar çocuklarını oraya götürebilirlerdi. ÖrneÄŸin Ä°stanbul’un Kadıköy yakasında KuÅŸdili denilen mevkide vardı bu tür etkinlikler. Ä°stanbul’un Avrupa yakasını hiç mi hiç bilmezdik. Büyük kentte yaÅŸamanın bir ayrıcalığı olarak sinemaya götürürlerdi bizleri, annelerimiz babalarımız bize uygun filmler olunca tabii. Ä°ÅŸte biz çocukları tüm eÄŸlencesi bunlardı. Sinemaya gitmek, macun ÅŸekeri, kağıt helva, pamuk helva, simit ve halka satıcıları, ÅŸarkı sözü satanlar, ayı oynatıcıları sadece bayramlara has deÄŸildi; her zaman gözlenirdi bunu da tekrar belirtmekte yarar var. Tabii bayramlarda daha sık dolaşırlardı.
Ä°stanbul’da ulaşım zor olduÄŸundan bayram ziyaretine uzak yerlerdeki akrabalarımıza gidemezdik, hele Avrupa yakasındakilere gitmek çok seyrek olurdu. Yollarda trafik sıkışıklığı söz konusu deÄŸildi ama ulaşım araçları çok kısıtlı idi. Halk en çok tramvayları kullanırdı. Tramvay güzergahları da belli ana yolları takip ettiÄŸinden her yere ulaÅŸmak zor olurdu. Minibüs ve dolmuÅŸ az sayıdaydı. Damalı taksilere ise halk pek kolaylıkla binemezdi. Ä°nsanlar zaten genellikle belli bir çevrenin dışına pek çıkmazlardı. Sanki herkesin belli bir mahallesi vardı ve oraya aitti. Bayram ziyaretleri, insanları çevrelerinin dışına çıkmaya zorladığı zamanlar olduÄŸundan, biz çocuklar için, bir yere gitmek heyecan verici olurdu. KomÅŸuluk iliÅŸkileri sayı azlığından dolayı mecburen daha sıcak olmak zorundaydı. Her gün mahallede birbirlerini gören, tanıyan insanların bayramlarda birbirlerini ziyarete gitmelerinden daha doÄŸal bir ÅŸey olamazdı; fazla bir seçenekleri de yoktu insanların. Televizyonda anlatılanlar o dönemin maddi olanakları fazla olanların yaÅŸadıkları olsa gerek. Büyük bir çoÄŸunluk anlattığım ÅŸartlarda bayramları kutlardı.
O dönemde telefon yaygın olmadığından bayram tebrikleri, veya kartpostallar el yazısıyla –dolmakalemle- itina ile yazılır (zaten tükenmez kalem o zamanlar henüz yoktu) ve bayramdan çok önce postaya verilirdi. Babamın, annemin yazdığı bu tebrikleri postahaneye götürmek bizlerin görevi idi. En büyük zevkimiz eve gelen tebrik kartlarını beklemek ve okumak olurdu; hele kendi adımıza geldiÄŸi zaman bir baÅŸka hissederdik kendimizi. Mahallemizin postacı amcasını beklerdik her gün aynı saatte. Belki artık adam yerine konduÄŸumuzun, belki de büyüdüğümüzün bir iÅŸaretiydi bizim için adımıza tebrik, mektup, kart gelmesi. O zaman küçük tebrik kartları modaydı (boyutları kredi kartlarından biraz fazla düz beyaz kartondan yapılmış, aynı boyutta zarfları olan kartlar), gençler ise daha çok kartpostalları tercih ederlerdi.
Çocuklar için en güzel olan serbestçe mahallede arkadaşları ile oynayabilmekti. Oyun alanları yani bomboş kocaman arsalar etrafta dolu idi. Yani her yer oyun sahası idi bizler için. O dönemlerin en güzel, en aranan yönü bu tarafıydı sanırım. Her yaş gurubundan çocuğun hep birlikte oynadıkları, ilişkilerin bugünkünden çok daha ileri olduğu zamanlar. Abilik ve ablalık kavramlarının tam anlamıyla yaşandığı yıllar. Arkadaşlıkların çok daha candan yaşandığı, paylaşımın çok daha ileri düzeyde olduğu bu yıllarda topu olanın tek ayrıcalığı kendi takımını kurabilme hakkını kazanmasıydı. Zaten hemen hemen mahallelerdeki aileler arasında hayat standardı birbirlerine çok benzerdi; arada büyük uçurumlar yoktu. Bisiklet sahibi olmak en büyük hayalimizdi. Bayramlarda toplanan harçlıklarla bisiklet kiralamak bir diğer eğlenceli olaydı. O zaman bahçeli evlerimizde yetişen meyveleri gizlice toplayıp yemek ayrı bir heyecan verirdi bizlere. Bahçe olgusu, toprakla, çayır, çimenle haşır neşir olmak kentli çocuklar için aranıp da bulunmaz bir nimetti. Tabii tüm bunların bayramla bir ilgisi yok ama gene de değinmeden geçemedim.
Eski ramazanlar içinde anlatılanları da hiç yaÅŸayamadık. Belki bizim Ä°stanbul’un Asya yakasında oturmamızdan kaynaklanıyor olabilir. Ramazanda radyodan Karagöz Hacivat dinlemek tek eÄŸlencemizdi. O da radyo parazit yapmazsa tabii.
Yani Türkçesi bugün geriye dönüp baktığımda bayramların çok sade bir şekilde kutlanmış olduğudur. Yanılmıyorsam asıl özlem duyulan bayramlar değil, yaşanılan o yaş devreleridir. Çocukluk, gençlik çağlarına duyulan özlemin başka bir tarzda ifadesi olsa gerek. Ballandıra ballandıra anlatılanlar aslında bayramlar değil çocukluk ve gençlik yıllarının o heyecanları. İnsan zihni burada da kendi kendine yalan söylemeyi becerebiliyor. Televizyonlarda anlatılanları dinleyenlerin zihninde o eski devirler adeta ulaşılmaz, efsunlu (sihirli) özellikler çağrıştırıyor. Ben de acaba başka bir İstanbul daha mı var diye şaşırıp kalıyorum.
Sedat YALÇIN
syalcin50@yahoo.com
"Sedat YALÇIN" bütün yazıları için tıklayın...