Ali Ekber YILDIRIM
Zeytincilikte doÄŸru veriler…
Bir çok tarım ürününde olduğu gibi zeytinde ve zeytinyağında da sağlıklı verilere ulaşmak kolay değil. 2013 yılı zeytin üretimi için bugüne kadar açıklanan 3 tahmin var.
Ä°zmir Ticaret Borsası’na göre 2013-2014 sezonunda Türkiye zeytin üretimi 1 milyon 84 bin ton olacak. Zeytinyağı üretimi ise 140 bin ton.Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın rekolte tahmini yapmakla görevlendirdiÄŸi Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi’ne göre, zeytin üretimi 1 milyon 33 bin ton, zeytinyağı üretimi 130 bin ton olacak.
Türkiye Ä°statistik Kurumu’nun tahmin ise 1 milyon 676 bin ton zeytin,180 bin ton zeytinyağı.
Bu verilerden hangisini doÄŸru kabul edeceÄŸiz?
Ä°zmir Ticaret Borsası ile Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi’nin verileri arasında çok büyük fark yok. Fakat bu iki tahminle devletin resmi verileri arasında büyük fark var. Devlet bu verilerden hangisine göre zeytincilik politikasını belirliyor. Ä°hracatçı, sanayici, TariÅŸ, Marmarabirlik bu verilerden hangisine göre iÅŸ planını yapacak?
Sektörün en temel sorunlarından birisi doğru güvenilir verilerin olmaması.
Ayvalık’ta yapılan Zeytin Hasat ÅženliÄŸi’nde, “Suriye’den Türkiye’ye son bir yılda kaçak yollardan 60 bin ton zeytinyağı girdi” bilgisi de bu çerçevede deÄŸerlendirilmeli.
Okurlarımız haklı olarak “bu kadar yağı taşımak için binden fazla Tır-kamyon gerekiyor. Bu kadar yaÄŸ nasıl girer” diye soruyor.
Adı üzerinde “kaçak”. Yasal olmayan yollardan ülkeye giren zeytinyağını hiç kimsenin tartması mümkün deÄŸil elbette.
Yasal verilerde bile bu kadar eksiklik, çarpıklık varken yasal olmayan zeytinyağı giriÅŸi konusunda net rakam vermek mümkün deÄŸil. Burada kaçağın,yasal olmayan zeytinyağının boyutu yani piyasaya etkisi önemli. Suriye’den ülkeye giren kaçak yaÄŸ piyasayı olumsuz etkiliyor mu?
Evet etkiliyor. Bunun mutlaka önlenmesi gerekir. İçeride üretilen zeytinyağı konusunda çok farklı rakamlar konuşulurken bunun üzerine birde kaçak, yasal olmayan yağın girmesi piyasayı derinden etkiler.
Bir baÅŸka önemli soru ise Suriye’den gelen kaçak zeytinyağını kimin alıp iÅŸlediÄŸi?
Ayvalık’taki toplantıda bu soru Burhaniye’den panele katılan Murat Narin tarafından “Suriye’den kaçak olarak gelen zeytinyağının ne kadarını TariÅŸ ve Marmarabirlik veya özel sektör firmalarının tesislerinde iÅŸleniyor?” diye çok açık biçimde soruldu.
TariÅŸ Zeytin ve Zeytinyağı BirliÄŸi BaÅŸkanı Cahit Çetin’de aynı netlikte yanıt verdi: “Biz ortaklarımızın dışında hiç kimseden yaÄŸ almıyoruz.”
Marmarabirlik’in de ortaklarından baÅŸka kimseden zeytin ve zeytinyağı almadığı biliniyor.
Kaldı ki, kayıt sisteminin en iyi uygulandığı kurumlar Tariş, Marmarabirlik gibi üretici birlikleri. Özel sektörün markalaşmış büyük üreticilerini bir yana bırakırsak büyük bölümünde sağlıklı bir kayıt sistemi yok. Merdivenaltı tabir edilen üretimler var. Piyasadan yağ toplayıp dökme olarak ihraç edenler, beyaz tenekelerde markasız piyasaya sürenler var.
Devlet kaçakçılığın izini sürerse Suriye’den gelen yağın kimler tarafından piyasaya sunulduÄŸunu çok kolay bulur ve açıklar. Yeter ki böyle bir niyet olsun.
Zeytinyağı verileri konusuna deÄŸinmiÅŸken Gıda,Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın hedeflerine de bakmakta yarar var. Yaklaşık 10 yıl önce Bakanlık 2004-2014 dönemini kapsayan 10 yıllık hedeflerini açıkladı.
Zeytincilik konusunda önemli çalışmalar yapılmasına, özellikle zeytin aÄŸacı sayısının 90 milyondan 160 milyona çıkarılmasına raÄŸmen bir çok hedefe ulaşılamadı. Ayvalık Zeytin Hasat ÅženliÄŸi’nde Bakanlık adına konuÅŸan Bitkisel Ãœretim Genel Müdürü Mevlüt Gümüş’ün verdiÄŸi bilgilere bakılırsa hedefler 2023 yılına ötelenmiÅŸ görünüyor.
Özetle, zeytincilikte olumlu geliÅŸmelerin yanı sıra önemli sorunlar da yaÅŸanıyor. Bu sorunlara çözüm aranırken Suriye’den gelen kaçak yaÄŸ hem piyasayı hem insan saÄŸlığını tehdit ediyor. Tüketici olarak yediÄŸiniz yağın ne kadar saÄŸlıklı olduÄŸunu biliyor musunuz?
Ali Ekber YILDIRIM
www.tarimdunyasi.net
Bir çok tarım ürününde olduğu gibi zeytinde ve zeytinyağında da sağlıklı verilere ulaşmak kolay değil. 2013 yılı zeytin üretimi için bugüne kadar açıklanan 3 tahmin var.
Ä°zmir Ticaret Borsası’na göre 2013-2014 sezonunda Türkiye zeytin üretimi 1 milyon 84 bin ton olacak. Zeytinyağı üretimi ise 140 bin ton.Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın rekolte tahmini yapmakla görevlendirdiÄŸi Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi’ne göre, zeytin üretimi 1 milyon 33 bin ton, zeytinyağı üretimi 130 bin ton olacak.
Türkiye Ä°statistik Kurumu’nun tahmin ise 1 milyon 676 bin ton zeytin,180 bin ton zeytinyağı.
Bu verilerden hangisini doÄŸru kabul edeceÄŸiz?
Ä°zmir Ticaret Borsası ile Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi’nin verileri arasında çok büyük fark yok. Fakat bu iki tahminle devletin resmi verileri arasında büyük fark var. Devlet bu verilerden hangisine göre zeytincilik politikasını belirliyor. Ä°hracatçı, sanayici, TariÅŸ, Marmarabirlik bu verilerden hangisine göre iÅŸ planını yapacak?
Sektörün en temel sorunlarından birisi doğru güvenilir verilerin olmaması.
Ayvalık’ta yapılan Zeytin Hasat ÅženliÄŸi’nde, “Suriye’den Türkiye’ye son bir yılda kaçak yollardan 60 bin ton zeytinyağı girdi” bilgisi de bu çerçevede deÄŸerlendirilmeli.
Okurlarımız haklı olarak “bu kadar yağı taşımak için binden fazla Tır-kamyon gerekiyor. Bu kadar yaÄŸ nasıl girer” diye soruyor.
Adı üzerinde “kaçak”. Yasal olmayan yollardan ülkeye giren zeytinyağını hiç kimsenin tartması mümkün deÄŸil elbette.
Yasal verilerde bile bu kadar eksiklik, çarpıklık varken yasal olmayan zeytinyağı giriÅŸi konusunda net rakam vermek mümkün deÄŸil. Burada kaçağın,yasal olmayan zeytinyağının boyutu yani piyasaya etkisi önemli. Suriye’den ülkeye giren kaçak yaÄŸ piyasayı olumsuz etkiliyor mu?
Evet etkiliyor. Bunun mutlaka önlenmesi gerekir. İçeride üretilen zeytinyağı konusunda çok farklı rakamlar konuşulurken bunun üzerine birde kaçak, yasal olmayan yağın girmesi piyasayı derinden etkiler.
Bir baÅŸka önemli soru ise Suriye’den gelen kaçak zeytinyağını kimin alıp iÅŸlediÄŸi?
Ayvalık’taki toplantıda bu soru Burhaniye’den panele katılan Murat Narin tarafından “Suriye’den kaçak olarak gelen zeytinyağının ne kadarını TariÅŸ ve Marmarabirlik veya özel sektör firmalarının tesislerinde iÅŸleniyor?” diye çok açık biçimde soruldu.
TariÅŸ Zeytin ve Zeytinyağı BirliÄŸi BaÅŸkanı Cahit Çetin’de aynı netlikte yanıt verdi: “Biz ortaklarımızın dışında hiç kimseden yaÄŸ almıyoruz.”
Marmarabirlik’in de ortaklarından baÅŸka kimseden zeytin ve zeytinyağı almadığı biliniyor.
Kaldı ki, kayıt sisteminin en iyi uygulandığı kurumlar Tariş, Marmarabirlik gibi üretici birlikleri. Özel sektörün markalaşmış büyük üreticilerini bir yana bırakırsak büyük bölümünde sağlıklı bir kayıt sistemi yok. Merdivenaltı tabir edilen üretimler var. Piyasadan yağ toplayıp dökme olarak ihraç edenler, beyaz tenekelerde markasız piyasaya sürenler var.
Devlet kaçakçılığın izini sürerse Suriye’den gelen yağın kimler tarafından piyasaya sunulduÄŸunu çok kolay bulur ve açıklar. Yeter ki böyle bir niyet olsun.
Zeytinyağı verileri konusuna deÄŸinmiÅŸken Gıda,Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın hedeflerine de bakmakta yarar var. Yaklaşık 10 yıl önce Bakanlık 2004-2014 dönemini kapsayan 10 yıllık hedeflerini açıkladı.
Zeytincilik konusunda önemli çalışmalar yapılmasına, özellikle zeytin aÄŸacı sayısının 90 milyondan 160 milyona çıkarılmasına raÄŸmen bir çok hedefe ulaşılamadı. Ayvalık Zeytin Hasat ÅženliÄŸi’nde Bakanlık adına konuÅŸan Bitkisel Ãœretim Genel Müdürü Mevlüt Gümüş’ün verdiÄŸi bilgilere bakılırsa hedefler 2023 yılına ötelenmiÅŸ görünüyor.
Özetle, zeytincilikte olumlu geliÅŸmelerin yanı sıra önemli sorunlar da yaÅŸanıyor. Bu sorunlara çözüm aranırken Suriye’den gelen kaçak yaÄŸ hem piyasayı hem insan saÄŸlığını tehdit ediyor. Tüketici olarak yediÄŸiniz yağın ne kadar saÄŸlıklı olduÄŸunu biliyor musunuz?
Ali Ekber YILDIRIM
www.tarimdunyasi.net
"Ali Ekber YILDIRIM" bütün yazıları için tıklayın...