Erektil fonksiyon bozukluğu ve „something gotta give„
Kalp damar sağlığı ve cinsel hayat çok yakından ilgili. Kalp damar hastalıkları, cinsel iktidarsızlığın önemli nedenlerinden biri.
Katıldığımız Kongre`de Dr. Graham Jackson (London Bridge Hospital) konuşmasına Dünya sağlık örgütünce 1970’den beri tanımlanan bir satır ile başladı “tüm insanların sağlıklı bir cinsel hayat yaşama hakkı vardır”. Ve diyordu ki “Anjinası olan veya kalp krizi geçirmiş olan hastanızın cinsel yaşamını sorgulamak zorundasınız”. Geçenlerde bu konuda yapılan bir araştırmada 980 Kardiolog doktora “hastalarınızın cinsel yaşamlarını sorguluyor musunuz?” sorusu sorulmuş. Yanıt veren % 54 Kardiyolog`dan %70 kadarı bilgisizlik ve zamansızlık, hastanın ihtiyaç duymaması gibi nedenleri öne sürerek sorgulamadıklarını yazmışlar. Oysa başka bir araştırmada kalp hastalarının % 81 kadarı bu sorunun tematize edilmesini çok istediklerini belirtmişler.
Sıklıkla kalp krizi sonrası cinsel yaşam kişinin kendisinin yada partnerinin kötü bir şey olabilir düşüncesi ile zaten sınırlanmıştır. Bu korkunun geçerli bir nedeni yoktur aslında. Bilinen o ki cinsel ilişki sırasında kalp krizi, inme ve ani ölüm oldukça ender. Cinsel aktivite vücudumuz ve kalbimiz için araba yıkamaktan ve golf oynamaktan çok daha az zorlayıcı bir aktivite (hesaplanan metaboliç ekivalan değerler cinsel aktivite icin 2.5 METs, araba yıkama 3.3 METs, bahçe işi 4.4 METs, golf 5.1 METs, tenis 6.8 METs). Ayrıca da seksin kiminle ve nerede yapıldığı önemli. Ölen ya da hastalananların çoğunluğunu evli / bağlı erkekler oluşturuyor. Partnerleri dışında ilişkiye girdiklerinde tehlikeleri artıyor. Japonya’da yapılan bir çalışmada, cinsel ilişki sırasında veya hemen sonrasında inme geçirenlerin yarıya yakınının evlilik dışı ilişki içinde oldukları saptandı. Başka bir bilinen de sadece hareketsiz bir yaşam süren kişilerde, cinsel ilişki sırasında veya bir iki saat içerisinde kalp krizi riski koltukta oturdukları zamanlara göre 3-4 kat daha fazla. Buna karşılık, hareketli olanlarda, spor yapanlarda seks sırasında risk hiç artmıyor yani görülüyor ki bir kez daha egzersizin yararlı olmadığı alan yok.
Kalp hastaları ne yapsınlar
Eğer şikayetleri hiç yoksa cinsel yaşamı kısıtlamaz . Ama hafif eforla göğüs ağrısı ortaya çıkıyorsa, nefes darlığı gelişiyorsa ya da sık çarpıntı oluyorsa, altta yatan kalp hastalığı tedavi edilene kadar cinsel faaliyete ara vermekte yarar var. Kalp krizi geçirenlerde ise krizin yaptığı hasar küçükse, tıkanan damar anjiyo ile açılmışsa 1 hafta beklemek yeterli. Buna karşılık, büyük kalp krizlerinden sonra kalp yetersizliği gelişmişse durumun düzelmesi için 3-4 hafta beklemek gerekebilir. Açık kalp ameliyatı olanlarda göğüs kemiğinin iyileşmesi için daha uzun zamana ihtiyaç olduğu göz önüne alınmalıdır (en az 8 hafta).
Erektil Disfonksiyon sebebi ne olabilir?
Tanım olarak erektil disfonksiyon; cinsel ilişki sırasında yeterli penil ereksiyonun devam ettirilememesidir. Yaşı ileri erkekte yaşam kalitesini en çok etkileyen patolojilerden biri erektil disfonksiyondur. Tüm dünyada yaklaşık 150 milyon erkekte çeşitli derecelerde erektil disfonksiyon saptanmıştır ve bu oranın 2025 yılında iki katına çıkacağı hesaplanmakta.
Erektil disfonksionun nedeni kabaca aslında hasta ile konuşurken daha anamnezden anlaşılabilir. Anamnezi alırken mümkünse kişinin partneri de ortamda bulunmalıdır: Kuvvetli sabah ve akşam ereksiyonları veya erotik düşünce ile olan ani ereksiyonlar (intermitan ereksiyonlar) daha çok psikolojik kökenli soruna işaret etmektedir. Burada Psikologlar / Psikyatristler yardım edebilir.
Yavaş başlayıp ilerleyici uzun bir süreci kapsayan erektil bozukluklar ise daha çok organik bir nedene işaret etmektedir.
Erektil disfonksiyon için risk faktörleri şöyle sıralanabilir: Yaş, psikolojik bozukluk, diyabet, hipertansiyon, koletserol yüksekliği, ilaçlar (tansiyon ilacı, antidepresan), sinirsel zarar görme (radikal prostat ameliyatı, parkinson, MS), hormonal sorunlar (testesteron azlığı, prolaktın çokluğu), kötü yaşam stili (kiloluluk, hareketsizlik, sigara, alkol, uyuşturucu kullanımı).
Bu aşamadan sonra erektil disfonksiyonu olan hastanın paralel var olan hastalıkları ya da kötü yaşam stili açısından sorgulamalıdır. Koroner arter hastalığı ve erektil disfonksion çok sık birlikte görülebildiğinden, biz Kardiyologlar erektil disfonksiyonlu hastada acaba hastanın kalbi nasıl diye sorgularız. Bu bakımdan bu şikayetle aile doktoruna giden hastaya bilinen kalp hastalığı yoksa hiç olmazsa bir EKG yapılmalı. Anamnezde veya muayanede dikkat çeken bir şey görülürse kalple ilgili daha ileri tetkikler planlanır.
Bunun yanında ilaca bağlı erektil disfonksiyon olan durumlarda vardır. Örneğin antihipertansif ilaçlar (idrar söktürücü, betabloker), antidepresanlar ve nöroleptikler. Bunlar sorgulanmalıdır. Bundan sonraki aşamada da spesifik testlere yönelinir.
Erektil disfonksiyonlu hastada neler kontrol edilir?
En doğrusu bir Üroloğa görünmek. Üroloji uzmanı penis, skrotum ve rectal muayene ile herhangi bir organik sorun olup olmadığını araştırır. Laboratuvarda şeker, total testesteron, kolesterol gibi bazal testlerin yanında, serbest ve total testesteronu düşük olanlarda ayrıca LH ve Prolaktin gibi değerlere bakılır,
Uygun vakalarda ilaç yani PDE-5 inhibitörleri önerilir.
PDE-5 inhibitörleri (Viagra ve benzerleri)
Ereksiyonun tam olmadığı durumlarda kullanılmak üzere geliştirilmiş olan ilaçlardan ilk piyasaya çıkan, ticari adı Viagra (Sildanefil). Damarı, duvarındaki kasları gevşeterek genişleten bu ilaçların sağlıklı kişilerde büyük ve küçük tansiyonu 10 mmHg kadar düşürdüğü bilinir. Tansiyon ve kalp hastalarında bu etki daha güçlü olabilir. Hastaların %65’nde bu ilaçlarla başarı sağlanır. İlacın etkisi en az 4 kullanımdan sonra anlaşılır. Hatta günlük düzenli PDF-5-İnhibitörleri kullananlarda kalpdamar sistemi hastalıklarının zeminini hazırlayan endotel disfonksionun düzeldiğine dair yayınlar var. Bu strateji sadece ihtiyaç halinde PDF-5-inhibitörlerini alarak yeterince başarılı olamayanları doğal seksüel yaşamlarına döndürebilir.. Bugüne dek sadece Tadalafil (5 mg) günlük kullanım için serbest bırakılmıştır ve bu dozajda ayrıca prostat sendromu tedavisinde kullanılabilmektedir.
PDE-5 alirken neye dikkat etmeli?
PDF-5 İnhibitörleri genelde iyi tolere edilir. Az yan etkileri vardır. En çok başağrısı ve ardından gelen ısınma hissidir. Tadalafil kas ağrısı yapabilir. Sildenafil (Viagra) duyma azlığı yapabilir. Araştırmacılar kişilerin pek çok preparatı denemelerini ve kendilerine en uygun en efektif, en iyi tolere edebildikleri ilacı kullanmalarını önermektedirler.
PDE-5 İnhibitörleri kalp krizi riskini ve ölüm riskini artırırlar mı?
Doğru hasta grubunda PDF-5 İnhibitörleri ne kalp krizi riskini ne ölüm riskini ne de de kalp yetmezliği şikayetlerini artırlar. Sadece stabil olmayan kalp ağrısı, anjina çekenlerde ve tansiyonu çok oynak olanlarda kullanılmamalıdır.
Kalp ağrısı (anjina) için verilen Nitrat Preparatları (dil altı, sprey. uzun etkili hap formu) alanlarda kontrol edilemez ölümcül tansiyon düşüklüğü yaptığından kesinlikle PDE-5 inhibitörleri ile birlikte kullanılmamalıdır.
Bu bilginin kullanlara her koşulda verilmesi şarttır. Acil servislere göğüs ağrısı ile gelen erkeklere mutlaka da bu grup ilaç alıp almadığı sorulmalıdır.
Konuya iyi örnek başlıkta adı geçen Jack Nicolson (Herry) ve Diane Keaton`un (Erika) oynadığı “Something’s Gotta Give” filmi geliyor. Orada Herry, Viagra altında kalp krizi geçiriyor, acilde gelen doktor ilk olarak Viagra alıp almadığını soruyordu. Bana göre bu sahne eğitici olması açısından önemli, milyonlarca kişi tarafından izlenen bu film ile bu bilgi pek çok insana en kolay böyle ulaşır. Gereksiz çok tehlikleli durumları azaltabilir.
PDE-5-İnhibitörleri hangi ilaçlarla birlikte dikkatli kullanılmalı
Alfa blokör tipi tansiyon ilacı alanlarda dikkat etmek gerekir, Kalsiyum anatagonisti tansiyon ilaçları ile birlikte iyi tolere edilir. Verdanafil ile birlikte bazı antiaritmik ilaçlar önerilmez (Klas 1°A ve Klass 3)
Hormon tedavileri
Testesteron seviyesi düşük yaşı ileri kişilerde PDF-5 İnhibitörleri yanında Testesteron verilmesi faydalı olabilir.
Ayrıca da burada sayılmayacak invaziv yöntemler vardır.
Her taşın altında iyi yaşam yaşam stili
Cinsel güçsüzlük sigara içen erkeklerde 2 kat, şeker hastalarında 3 kat daha fazla görüldüğü biliniyor.
Her koşulda iyi bir yaşam stili çok çok önemlidir. Sigarayı bırakma, kilo verme bunun başındadır. Sadece yaşam stili değişikliğinin olumlu etkileri 2 yıl sonra görülmektedir, PDE-5 ile olan kombinasyonda 3 ay sonra olumlu etkiler görülebilmektedir
En son İngilizce bilenler için Dr. Jackson’un gülümseten öneriler görseli ile konuya nokta koyalım.
Sağlıcakla kalın.
nazan.walpoth@insel.ch
|
