Taze kişniş kokar Yenifoça yamaçları
(Belalım Koriander)
İrkiltici, iç gıcıklayan bir kokusu vardır onun. Kişniş, yani dünyaca bilinen ismiyle Coriandrum sativum veya sadece koriander. Söylenişi ahenkli, kulağa hoş gelen bir sözcüktür koriander. Hint illerine yaptığım yolculuğumdan bu yana ben ona "koriyandır" diyorum. Anadolu'da aşotu da deniyor. Türkçede kişniş otu adıyla anılan bu baharat pek çok kişiyi rahatsız eden baskın bir sarhoşluğa sahiptir. Aynı arapsaçı gibi, ya çok sevilir ya da hiç!
Hindistan ve Pakistan'da onu koymadıkları hiçbir yemek yoktur herhalde, öyle yaygındır ki kullanımı. Her yediğiniz yemekte, hamur işinde onun kokusunu hissetmemek mümkün değildir. Dondurma ve tatlılar da bile kullanıyorlar ki, insana insaf dedirten bir fenalık geçirtiyor bu ısrarcı baharat. Evet, "ısrarcı" en doğru sözcük bu. Israrcı rahatsız edici bir baharat bana göre kişniş.
Durduk yere nereden çıktı bu kişniş konusu?
Kokusundan diyebilirim; Duyduk duymadık demeyin Yenifoça'nın yamaçları buram buram taze kişniş kokuyor...
Bütün kıyı şeridi ormanları gibi küçük tepeliklerle dağ yavrusu yamaçlara sahip olan Foça ve Yenifoça kıyı şeridi, farklı yollarla bağlar Anadolu düzlüklerine kendini. Yenifoça'nın, Bağarası'ndaki anayola kestirme çıkan bir tali yolu vardır, Kapıkaya Mevkii de denir o yolun geçtiği yamaçlara. Geçen yaz hepimizi kedere boğan Yenifoça orman yangını, o yolun kıyısından Kozbeyli Köyü'nün arka sırtlarına kadar uzanan yaklaşık 200 hektarlık alana yayılmıştı. Ne vakit yolumu düşürsem oralara içim acır.
Geçen gün, Yenifoça Kapıkaya mevkiinde 75 dekarlık bir ormanı oluşturacak fidanların dikim törenine katıldım. Haydar Aliyev'in adına oluşturulan 'Dostluk ve Hatıra Ormanı'. Yanan ormanlık alanın sınırından itibaren yeni bir orman yeşillenecek bundan böyle. (Niçin yanan ormanlık alana değil diye düşündüm ama, sanırım oralara da ağaç dikimleri başladı.)
Yeni, taze bir ormanı oluşturmak çok kolay değil elbet. Ben tören alanına gittiğimde dağların teraslanıp topraklandığını, çevrenin epeyce tanzim edildiğini ve fidan dikimlerinin başlamış olduğunu fark ettim. Petkim ve Ege Orman Vakfı birlikte güzel bir çalışma gerçekleştirmişler kutlamak gerek.
Keskin ve iç bayıltan o meşum kokunun izini sürüyorum. Belalım koriyandırın izini... Yenifoça yamaçlarının taze kazılmış toprak yollarını tırmandıkça rüzgarla köşe kapmaca oynuyorum sanki! Koku kayıtlarımı sınıyorum belleğimde. Çok keskin, ilaç gibi, mide bulantısı uyandıran ama bir o kadar da naneyle anasona atıfta bulunan garip bir sarhoşluk bu. Kişniş sarhoşluğu. Bütün yamaçları sarmış taze yemyeşil yaban kişnişleri. Yabanıl ve doğal.
Fidan dikme törenine gelen konuklarla ekim çalışması yapanlar, yemyeşil taze kişniş (koriyandır) yapraklarını çapaları ya da ayaklarıyla ezmişler. Oldukça geniş bir bölgede yetişen kişniş bitkisi ezilmiş olduğundan olsa gerek, çok yoğun ve keskin kokuyordu bütün yamaçlarda. Konukların dikkatlerini verdikleri ağaç dikme töreni sırasında bendeniz kişniş kökleriyle haşır neşir olduğumdan, yaprakları parmaklarımla ezip sıkça burnuma değdiriyordum. Garip davranışlarım umarım kimsenin dikkatini çekmemiştir!
Haydi Yenifoça yamaçlarına kişniş toplamaya...
Kişnişin Faydaları :
-Karın ağrılarını giderir.
-Bayat yiyeceklerin zararını azaltır.
-Cinsel gücü artırır.
-Kişniş tohumları içerdiği yağlarla mideyi uyarır; iştah açar, sindirimi kolaylaştırır ve hazımsızlığa iyi gelir.
-Aynı nedenle mide ve bağırsaklardaki gazı söktürür.
-Sinirsel baş ağrılarını keser.
-Doğumu kolaylaştırır.
-Aniden başlayan mide ve karın ağrılarını bastırır.
-Özellikle çocuklarda ishali kesici etkiler yapar.
-Hafif yatıştırıcı etkisi vardır.
-Fazla yenilirse zararlıdır.
Kişnişin kullanım çeşitlerini de yazacağım en kısa zamanda...
www.ascifok.com
|
