Foça'yý Etkileyen Tarihsel Depremler
1389, Mart 20, Sakýz Adasý (Chios)
Palermo ve Vatikan’daki kütüphanelerde bulunan iki yazma eserde Castro’nun büyük bölümünün 20 Mart 1389 depreminde harap olduðu ve bu depremin birçok binayý çatlatýp kýrdýðý belirtilir. Kýyýya yakýn olan Neochorio’daki birçok ev de yerle bir olmuþtur. Ýki kadýn ölmüþ; birçok kilise de önemli derecede hasar görmüþtür. Bu depremden oluþan denizdeki dalga ticaret merkezinin ortasýna kadar gelmiþ ve insanlarý orayý terk etmeye zorlamýþtýr. Ýzmir, Foça (Phocaea) kulesi ve Ikaria Adasý da (Sisam Nomos’u) harap olmuþtur.
3 Temmuz 1709, Foça
Bu deprem Ýzmir’in kuzeybatýsýndaki eski Foça kalesini tahrip etmiþtir. Belgelere göre, kale içindeki 6 kule ve kalenin batý duvarý yýkýlmýþtýr. Ana giriþ kapýsýnýn her iki tarafýndaki kuleler bu kapýnýn bitiþiðindeki mescidin üzerine devrilmiþ ve mescidi de tahrip etmiþtir. Ayný þekilde, iç kale ile ana giriþ kapýsý arasýndaki duvarda bulunan iki kule kale içine - evlerin üzerine doðru devrilmiþ ve evlerin de yýkýlmasýna neden olmuþtur. Kalenin doðu tarafýndaki duvarlarýn çoðunluðu yýkýlmýþtýr. Sultan II. Mehmet Camii’nin minareleri kubbenin üzerine doðru devrilmiþ ve kubbe üzerinde çeþitli yerlerde kýrýklar meydana getirmiþtir. Ýç kale yakýnýndaki mescidin minaresi de mescidin üzerine devrilmiþ ve yýkýlmasýna veya hasar görmesine neden olmuþtur. Kale içindeki 30-40 ev de bu depremde aðýr hasar görmüþtür.
1739, 4 Nisan, Ýzmir Körfezi
Patmos’ta yazýlmýþ bir notta büyük bir depremin 10 dakika sürdüðü ve Ýzmir’deki tüm evlerin hasar gördüðü yazmaktadýr. Eski ve Yeni Foça’da da hasar büyüktür. Baþka raporlara göre, Ýzmir’deki hasar geniþ çapta denizin kenarýndaki “Avrupa Kesimi”nde oluþmuþtur. Ýzmir’de ölenlerin sayýsý 80’i geçmemiþtir. Sarsýntý eski Foça’nýn dörtte üçünü tamamen yýkmýþ ve toprak açýlýp içinden bitüm fýþkýrmýþtýr. Deltanýn Gediz (Agria) Nehri’nin aðzýndaki kýsmý depremde çökmüþ ve depremden sonra sular altýnda kalmýþtýr. Chios’ta (Sakýz) birçok ev harap olmuþ; bir kýsým insan ölmüþtür. Samos’ta (Sisam) deprem büyük bir sesle dehþet verici idi ve genel bir paniðe sebep oldu. Sarsýntý Ýstanbul’da, belki Dinar’da hissedildi, ancak Selanik’te hissedilmedi. Art sarsýntýlar Eylül’e kadar hissedildi.
Bu depremin tarihi ile ilgili bilgiler çeliþkilidir. Yunan kaynaklý bilgilere göre deprem 24 Mart 1739 da, Fransýz Konsolosluðu ve Osmanlý Ýmparatorluðu bilgilerine göre 4 Nisan 1739 da, bazý gazete bilgilerine göre ise 5 Nisan 1739’da meydana gelmiþtir. Depremin oluþtuðu yer Ýzmir Körfezidir. Bu depremde Ýzmir’deki tüm evler zarar görmüþtür. Ayný zamanda hem eski Foça hem de yeni Foça harap olmuþtur. Psarochanon (Agria)’da 13 kiþi hayatýný kaybetmiþtir. Foça körfezinde eski Foça kalesinin kuleleri, kapýlarý ve duvarlarý tamamen yýkýlmýþtýr. Depremde Eski Foça kalesi içindeki Sultan Mehmet II camisi zarar görmüþtür. Keza Yeni Foça’da kale içindeki minarenin de bu depremden zarar gördüðü bildirilmiþtir. Eski Foça’nýn dörtte üçü tamamen yok olmuþtur. Bu depremin etkisiyle Gediz Nehri deltasýný teþkil eden geniþ bir kara parçasýnýn da sular altýnda kaldýðý rivayet edilir. Ýzmir’de zarar daha fazla yayýlmýþ ve özellikle denize yakýn þehrin alçak kýsýmlarýnda bulunan ve Avrupalýlarýn yaþadýðý kýsým aðýr hasar görmüþtür. Bu bölgede Fransýz ve Venedik Konsolosluklarý ile Cizvit (Jesuits) ve Kapuþin (Capucins) kiliselerinin bazý kýsýmlarý dahil olmak üzere çok sayýda ev yýkýlmýþtýr. Rýhtým ve depolar herhangi bir zarar görmemiþtir. Limanýn giriþ yerinde su derinliði bu depremle deðiþmiþtir. Türk ve Rumlarýn yaþadýðý bölgelerdeki zararlar daha azdý. Hükümet binalarýndaki zararlar onarýlabilir cinstendi. Bu depremde yaþamýný yitirenlerin sayýsý 80 kiþi civarýndadýr. Sakýz adasýnda da ayný derecede hasar oluþmuþ ve çok sayýda kiþi hayatýný kaybetmiþtir.
1772, Kasým 24, Foça
Deprem ve deprem etkisiyle oluþan dalgalar Foça kalesinin 5 kapýsýný ve camisini tamamen yýktý. Lesbos’ta( Midilli) birkaç ev yýkýldý. Sakýz adasýnda da deprem hissedildi, ama bir hasar meydana getirmedi.
1904, Aðustos 11, 06:08:30, Sisam Adasý (Samos)
Alivyum üzerine inþa edilmiþ Ano Vathy, Chora, Pyrgos, Koumaeika, Skouraeika ve Aghia Triada kasabalarýnda daha çok hasara yol açtý. Chora’da, yüzlerce ev ve Aghia Triada’nýn büyük manastýrý hasar gördü. Adadaki toplam hasar 20,000 pound’u buldu. Dört kiþi öldü ve yedi kiþi yaralandý. Samos’ta 540 ev tamamen yýkýldý. Chios, Ikaria Ýzmir, Efes, Foça ve Aydýn’ýn yanýsýra, Patmos’ta hasar yaratarak kuvvetli bir þekilde hissedildi. Santorine ve Naxos’ta da hayli kuvvetli, Atina’da ise hafif þekilde hissedildi. Süveyþ ve Kýzýl Deniz’de orta þiddette hissedildi. Ana sarsýntý, en büyükleri 12 ve 18 Aðustos’ta ve 6 Ekim’de olan art sarsýntýlarla devam edip, bu art sarsýntýlar yýkýmý tamamladýlar.
1909, Ocak 19, 04:57:04, Foça
Ambraseys ve Finkel (1987)’e göre bu depremin merkez üstü Güzelhisar, Menemen ve Foça arasýndadýr. 15 Km yarýçaplý bir daire içinde yüzlerce ev hasar görmüþtür. Önemli bir art sarsýntý etkinliði olmamýþtýr. Dedeaðaç ve Pire’ye kadar olan çok geniþ bir alanda algýlanmýþtýr. Sarsýntý Gediz ýrmaðýnýn akýþ yönünde ovada kýrýlmalara neden olmuþtur. 700 ev yýkýlmýþ, 1000 ev hasar görmüþ, 8 kiþi yaþamýný yitirmiþtir.
1949, Temmuz 23, 15:03:30, Karaburun, Çeþme
Karaburun yarýmadasýnýn doðu kýsmýnda, Mordoðan ile yarýmadanýn kuzey burnu arasýndaki köylerde, Denizgiren civarýnda, Çeþme yarýmadasýndaki köylerde ve Reisdere civarýnda oldukça aðýr hasarlar; Alaçatý, Foça, ve Menemen’de hafif hasarlar olmuþtur. Ýzmir’de bazý duvarlar çatlamýþ, Çeþme ýlýcasýnýn sularý çoðalmýþ ve kaptaj havuzundaki sular sokaða akmýþtýr. 7 kiþi ölmüþ, 2,200 ev yýkýlmýþ veya hasara uðramýþtýr.
1953, Mayýs 2, 05:41:51, Karaburun
Roesli (1953), Karaburun’da hasar yapan bu depremle ilgili þu bilgileri sunar: Dikili’de oldukça kuvvetli, Bergama’da hafif, Foça’da çok kuvvetli, ortalama VII þiddetinde algýlanmýþtýr. 1953 Yenice-Gönen depremi Karaburun’da VII þiddetinde hasar yaptýðýndan, 2 Mayýs 1953 sarsýntýsý bu hasarýn Karaburun’da daha da arttýrmasýna neden olmuþtur. Ana þoktan sonraki dört hafta içinde her gün 2-3 art sarsýntý olmuþtur. Çeþme ve Urla’da bu deprem oldukça þiddetli algýlanmýþtýr. Hasar daðýlýmýna bakýlýrsa, episantral alanýn, Karaburun yarýmadasýnýn kuzey ucunda olduðu söylenir. Burada þiddet VII’den fazladýr. Kötü zeminler dýþýnda hasar yoktur ya da diðerlerine göre daha azdýr. 23 Temmuz Sakýz Adasý-Karaburun 1949 depreminden sonra bölgede depreme dayanýklýlýk ilkelerine göre yapýlmýþ binalarda önemli hasar olmamýþtýr. Bu depremin iki öncü þoku olduðu, episantýrýnýn Ýzmir Körfezi açýklarýnda bulunduðu ve Yunan adalarýnda da hasar yaptýðý rapor edilmiþtir. (Ambraseys, 1988)
Not : Foça bölgesindeki güncel deprem bilgilerini Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araþtýrma Enstitüsü’nün sayfasýnda görmek için týklayýn.
Kaynak (Alýntý) : Ýzmir Belediyesi - Tarihsel Depremlerin Listesi
1389, Mart 20, Sakýz Adasý (Chios)
Palermo ve Vatikan’daki kütüphanelerde bulunan iki yazma eserde Castro’nun büyük bölümünün 20 Mart 1389 depreminde harap olduðu ve bu depremin birçok binayý çatlatýp kýrdýðý belirtilir. Kýyýya yakýn olan Neochorio’daki birçok ev de yerle bir olmuþtur. Ýki kadýn ölmüþ; birçok kilise de önemli derecede hasar görmüþtür. Bu depremden oluþan denizdeki dalga ticaret merkezinin ortasýna kadar gelmiþ ve insanlarý orayý terk etmeye zorlamýþtýr. Ýzmir, Foça (Phocaea) kulesi ve Ikaria Adasý da (Sisam Nomos’u) harap olmuþtur.
3 Temmuz 1709, Foça
Bu deprem Ýzmir’in kuzeybatýsýndaki eski Foça kalesini tahrip etmiþtir. Belgelere göre, kale içindeki 6 kule ve kalenin batý duvarý yýkýlmýþtýr. Ana giriþ kapýsýnýn her iki tarafýndaki kuleler bu kapýnýn bitiþiðindeki mescidin üzerine devrilmiþ ve mescidi de tahrip etmiþtir. Ayný þekilde, iç kale ile ana giriþ kapýsý arasýndaki duvarda bulunan iki kule kale içine - evlerin üzerine doðru devrilmiþ ve evlerin de yýkýlmasýna neden olmuþtur. Kalenin doðu tarafýndaki duvarlarýn çoðunluðu yýkýlmýþtýr. Sultan II. Mehmet Camii’nin minareleri kubbenin üzerine doðru devrilmiþ ve kubbe üzerinde çeþitli yerlerde kýrýklar meydana getirmiþtir. Ýç kale yakýnýndaki mescidin minaresi de mescidin üzerine devrilmiþ ve yýkýlmasýna veya hasar görmesine neden olmuþtur. Kale içindeki 30-40 ev de bu depremde aðýr hasar görmüþtür.
1739, 4 Nisan, Ýzmir Körfezi
Patmos’ta yazýlmýþ bir notta büyük bir depremin 10 dakika sürdüðü ve Ýzmir’deki tüm evlerin hasar gördüðü yazmaktadýr. Eski ve Yeni Foça’da da hasar büyüktür. Baþka raporlara göre, Ýzmir’deki hasar geniþ çapta denizin kenarýndaki “Avrupa Kesimi”nde oluþmuþtur. Ýzmir’de ölenlerin sayýsý 80’i geçmemiþtir. Sarsýntý eski Foça’nýn dörtte üçünü tamamen yýkmýþ ve toprak açýlýp içinden bitüm fýþkýrmýþtýr. Deltanýn Gediz (Agria) Nehri’nin aðzýndaki kýsmý depremde çökmüþ ve depremden sonra sular altýnda kalmýþtýr. Chios’ta (Sakýz) birçok ev harap olmuþ; bir kýsým insan ölmüþtür. Samos’ta (Sisam) deprem büyük bir sesle dehþet verici idi ve genel bir paniðe sebep oldu. Sarsýntý Ýstanbul’da, belki Dinar’da hissedildi, ancak Selanik’te hissedilmedi. Art sarsýntýlar Eylül’e kadar hissedildi.
Bu depremin tarihi ile ilgili bilgiler çeliþkilidir. Yunan kaynaklý bilgilere göre deprem 24 Mart 1739 da, Fransýz Konsolosluðu ve Osmanlý Ýmparatorluðu bilgilerine göre 4 Nisan 1739 da, bazý gazete bilgilerine göre ise 5 Nisan 1739’da meydana gelmiþtir. Depremin oluþtuðu yer Ýzmir Körfezidir. Bu depremde Ýzmir’deki tüm evler zarar görmüþtür. Ayný zamanda hem eski Foça hem de yeni Foça harap olmuþtur. Psarochanon (Agria)’da 13 kiþi hayatýný kaybetmiþtir. Foça körfezinde eski Foça kalesinin kuleleri, kapýlarý ve duvarlarý tamamen yýkýlmýþtýr. Depremde Eski Foça kalesi içindeki Sultan Mehmet II camisi zarar görmüþtür. Keza Yeni Foça’da kale içindeki minarenin de bu depremden zarar gördüðü bildirilmiþtir. Eski Foça’nýn dörtte üçü tamamen yok olmuþtur. Bu depremin etkisiyle Gediz Nehri deltasýný teþkil eden geniþ bir kara parçasýnýn da sular altýnda kaldýðý rivayet edilir. Ýzmir’de zarar daha fazla yayýlmýþ ve özellikle denize yakýn þehrin alçak kýsýmlarýnda bulunan ve Avrupalýlarýn yaþadýðý kýsým aðýr hasar görmüþtür. Bu bölgede Fransýz ve Venedik Konsolosluklarý ile Cizvit (Jesuits) ve Kapuþin (Capucins) kiliselerinin bazý kýsýmlarý dahil olmak üzere çok sayýda ev yýkýlmýþtýr. Rýhtým ve depolar herhangi bir zarar görmemiþtir. Limanýn giriþ yerinde su derinliði bu depremle deðiþmiþtir. Türk ve Rumlarýn yaþadýðý bölgelerdeki zararlar daha azdý. Hükümet binalarýndaki zararlar onarýlabilir cinstendi. Bu depremde yaþamýný yitirenlerin sayýsý 80 kiþi civarýndadýr. Sakýz adasýnda da ayný derecede hasar oluþmuþ ve çok sayýda kiþi hayatýný kaybetmiþtir.
1772, Kasým 24, Foça
Deprem ve deprem etkisiyle oluþan dalgalar Foça kalesinin 5 kapýsýný ve camisini tamamen yýktý. Lesbos’ta( Midilli) birkaç ev yýkýldý. Sakýz adasýnda da deprem hissedildi, ama bir hasar meydana getirmedi.
1904, Aðustos 11, 06:08:30, Sisam Adasý (Samos)
Alivyum üzerine inþa edilmiþ Ano Vathy, Chora, Pyrgos, Koumaeika, Skouraeika ve Aghia Triada kasabalarýnda daha çok hasara yol açtý. Chora’da, yüzlerce ev ve Aghia Triada’nýn büyük manastýrý hasar gördü. Adadaki toplam hasar 20,000 pound’u buldu. Dört kiþi öldü ve yedi kiþi yaralandý. Samos’ta 540 ev tamamen yýkýldý. Chios, Ikaria Ýzmir, Efes, Foça ve Aydýn’ýn yanýsýra, Patmos’ta hasar yaratarak kuvvetli bir þekilde hissedildi. Santorine ve Naxos’ta da hayli kuvvetli, Atina’da ise hafif þekilde hissedildi. Süveyþ ve Kýzýl Deniz’de orta þiddette hissedildi. Ana sarsýntý, en büyükleri 12 ve 18 Aðustos’ta ve 6 Ekim’de olan art sarsýntýlarla devam edip, bu art sarsýntýlar yýkýmý tamamladýlar.
1909, Ocak 19, 04:57:04, Foça
Ambraseys ve Finkel (1987)’e göre bu depremin merkez üstü Güzelhisar, Menemen ve Foça arasýndadýr. 15 Km yarýçaplý bir daire içinde yüzlerce ev hasar görmüþtür. Önemli bir art sarsýntý etkinliði olmamýþtýr. Dedeaðaç ve Pire’ye kadar olan çok geniþ bir alanda algýlanmýþtýr. Sarsýntý Gediz ýrmaðýnýn akýþ yönünde ovada kýrýlmalara neden olmuþtur. 700 ev yýkýlmýþ, 1000 ev hasar görmüþ, 8 kiþi yaþamýný yitirmiþtir.
1949, Temmuz 23, 15:03:30, Karaburun, Çeþme
Karaburun yarýmadasýnýn doðu kýsmýnda, Mordoðan ile yarýmadanýn kuzey burnu arasýndaki köylerde, Denizgiren civarýnda, Çeþme yarýmadasýndaki köylerde ve Reisdere civarýnda oldukça aðýr hasarlar; Alaçatý, Foça, ve Menemen’de hafif hasarlar olmuþtur. Ýzmir’de bazý duvarlar çatlamýþ, Çeþme ýlýcasýnýn sularý çoðalmýþ ve kaptaj havuzundaki sular sokaða akmýþtýr. 7 kiþi ölmüþ, 2,200 ev yýkýlmýþ veya hasara uðramýþtýr.
1953, Mayýs 2, 05:41:51, Karaburun
Roesli (1953), Karaburun’da hasar yapan bu depremle ilgili þu bilgileri sunar: Dikili’de oldukça kuvvetli, Bergama’da hafif, Foça’da çok kuvvetli, ortalama VII þiddetinde algýlanmýþtýr. 1953 Yenice-Gönen depremi Karaburun’da VII þiddetinde hasar yaptýðýndan, 2 Mayýs 1953 sarsýntýsý bu hasarýn Karaburun’da daha da arttýrmasýna neden olmuþtur. Ana þoktan sonraki dört hafta içinde her gün 2-3 art sarsýntý olmuþtur. Çeþme ve Urla’da bu deprem oldukça þiddetli algýlanmýþtýr. Hasar daðýlýmýna bakýlýrsa, episantral alanýn, Karaburun yarýmadasýnýn kuzey ucunda olduðu söylenir. Burada þiddet VII’den fazladýr. Kötü zeminler dýþýnda hasar yoktur ya da diðerlerine göre daha azdýr. 23 Temmuz Sakýz Adasý-Karaburun 1949 depreminden sonra bölgede depreme dayanýklýlýk ilkelerine göre yapýlmýþ binalarda önemli hasar olmamýþtýr. Bu depremin iki öncü þoku olduðu, episantýrýnýn Ýzmir Körfezi açýklarýnda bulunduðu ve Yunan adalarýnda da hasar yaptýðý rapor edilmiþtir. (Ambraseys, 1988)
Not : Foça bölgesindeki güncel deprem bilgilerini Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araþtýrma Enstitüsü’nün sayfasýnda görmek için týklayýn.
Kaynak (Alýntý) : Ýzmir Belediyesi - Tarihsel Depremlerin Listesi