Oğuz ÖZÜGÜL
FREUD’UN GÖRÜŞLERÄ° ÃœSTÃœNE – VI
PSÄ°KANALÄ°Z
YaÅŸama içtepisinin enerjisi baÅŸlangıçta “erogen* bölgeler”den kaynaklanır. Erogen bölgeler bedene yayılmış olup, cinsel organlarla eÅŸ anlamlı deÄŸildir. Freud’a göre cinsellik, çocukluktan baÅŸlayarak deÄŸiÅŸik aÅŸamalardan geçer: Birincisi, ilk çocukluk dönemindeki oral aÅŸamadır; burada çocuk annesinin memesini emerek ağız yoluyla haz alır. Bunu anal-sadistik aÅŸama izler. Bu daha sonraki dönemde çocuk, örneÄŸin dışarıya çıkma gereksinimi duymasına karşın, dışkısını tutarak “haz” alır. Üçüncüsü, cinselliÄŸin en yüksek geliÅŸim aÅŸaması olan fallus aÅŸamasıdır. Bu durumda, çocuÄŸun cinsel geliÅŸimi adı geçen aÅŸamalara göre normal gerçekleÅŸmediÄŸi, bu aÅŸamalardan birine takılıp kaldığı, sevgi yetisi fallus öncesi bir evrede kesintiye uÄŸradığı zaman, sapıklıkların ya da nevrozların belirme olasılığı artar. Normal geliÅŸme sırasında kısmi içtepiler, yani cinselliÄŸin oral, anal-sadistik ve fallus biçimlerine neden olan ve de bunları cinsel organlara özgü [genital] cinselliÄŸe bağımlı kılan içtepiler dengeli bir karışım oluÅŸturur. Bu geliÅŸmeye baÄŸlı olarak, örneÄŸin Oidipus-Kompleksi kavramıyla tanımlanan belirli davranış tarzları da biçimlenir.
Acaba insanların bütün bunlardan niçin “haberi” olmaz? Freud’a göre bu durum, ruhsal yapımızın özelliÄŸinden kaynaklanır. Ruhsal-olan, bilinçle deÄŸil, bilinç-dışıyla bir tutulmalıdır. Ancak iki çeÅŸit bilinç-dışı vardır. Birincisi, bir an için bilemediÄŸimiz, ama her zaman bilinç düzeyine çıkarabileceÄŸimiz ÅŸeylerdir; örneÄŸin herhangi bir çarpım iÅŸleminin çözümü bir an için bilincimizin dışındadır, ama soru sorulduÄŸu anda bu çözüm hemen bilinç düzeyimize çıkar. Ä°kincisi ise, dinamik bilinç-dışıdır; bununla kastedilen bastırılmış bir bilinç-dışıdır. BaÅŸka bir deyiÅŸle, cinselliÄŸin geliÅŸmesi sonucunda zorunlu olarak beliren, toplumsal kurallarla ve tabularla [“üst-ben”le] çeliÅŸen istekler bastırılır.
Freud’un psikanalizi ve tedavi yöntemi, kültür ve toplum teorisiyle içsel bir baÄŸ içindedir. Öğretisine göre, normal bir cinsel geliÅŸmeye baÄŸlı olan, zorunlu olarak beliren, ahlak kurallarıyla ve “üst-ben”in tabularıyla çeliÅŸen istekler bilinç-dışına itilir. “Ben”imizde, bilinç-dışının bilinç düzeyine çıkmasını önleyen, “üst-ben”e ait “dirençler” vardır. Bu “dirençler” nedeniyle dinamik bilinç-dışı konusunda hiçbir ÅŸey bilemeyiz. Sadece düşlerimizde ve hatalı davranışlarımızda bilincimizi aÅŸan bu dinamik bilinç-dışı, “dirençler”e raÄŸmen yine de meydana çıkarsa, o zaman nevrotik ya da psiÅŸik hastalıkların belirmesi kaçınılmaz olur.
Öte yandan bu bilinç-dışı, biçimi deÄŸiÅŸtirilerek benimsenecek bir duruma getirilebilir, “yüceltilebilir”; örneÄŸin cerrahlık biçiminde yararlı yönde kullanılabilir.
Freud’un öğretisine göre, ruh hastalıkları [psikozlar] “ben”in gerçekliÄŸe yüz çevirmesinden baÅŸka bir ÅŸey deÄŸildir. Nevrozlar ya da sapıklıklar durumunda ise “ben”, ya “id” [yani içtepi enerjisi] ya da “üst-ben” [ahlak, tabu] tarafından bastırılır. Ä°lk çocukluk dönemi cinselliÄŸine iliÅŸkin sorunların yeterince üstesinden gelinmemesine baÄŸlı psiÅŸik hastalıkları özel bir tedavi yöntemiyle ortadan kaldırmak mümkündür.
*Erogen: Grekçe eros [sevgi] ve genos [oluş]; cinsel yönden uyarıcı.
Kaynaklar:
-Das Leben und Werk von Sigmund Freud, [S. Freud’un YaÅŸamı ve Eserleri], E. Jones, Bern, 1960 – 62.
-Düş Yorumları, S. Freud, 2 Cilt, Payel Yay.
-Günlük Yaşamın Psiko-Patolojisi, S. Freud, Payel Yay.
-Ruh ve Bilinç-dışıyla İlişkisi, S. Freud, Payel Yay.
-Cinsellik Teorisi Üzerine Üç İnceleme, S. Freud, 1905
-Kültürde Huzursuzluk, S. Freud, Metis Yay.
-Totem ve Tabu, S. Freud, Sosyal Yay.
-Haz İlkesinin Ötesi, S. Freud, Metis Yay.
-Barış ve SavaÅŸ Sorunu Ãœzerine – A. Einstein-S. Freud Yazışması, çev. OÄŸuz Özügül, Yarın Yay., Ankara 1984
-Massenpsychologie und Ich-Analyse [Kitle Psikolojisi ve Ben-Analizi], S. Freud, Fischer Verlag, Frankfurt 1991
-Abriss der Psycho-Analyse [Psikanalizin Tarihçesi], S. Freud, Fisher Verlag, Frankfurt 1992.
-Ben ve Ä°d, S. Freud, Metis Yay.
Oğuz ÖZÜGÜL
oguzozugul@hotmail.com
PSÄ°KANALÄ°Z
YaÅŸama içtepisinin enerjisi baÅŸlangıçta “erogen* bölgeler”den kaynaklanır. Erogen bölgeler bedene yayılmış olup, cinsel organlarla eÅŸ anlamlı deÄŸildir. Freud’a göre cinsellik, çocukluktan baÅŸlayarak deÄŸiÅŸik aÅŸamalardan geçer: Birincisi, ilk çocukluk dönemindeki oral aÅŸamadır; burada çocuk annesinin memesini emerek ağız yoluyla haz alır. Bunu anal-sadistik aÅŸama izler. Bu daha sonraki dönemde çocuk, örneÄŸin dışarıya çıkma gereksinimi duymasına karşın, dışkısını tutarak “haz” alır. Üçüncüsü, cinselliÄŸin en yüksek geliÅŸim aÅŸaması olan fallus aÅŸamasıdır. Bu durumda, çocuÄŸun cinsel geliÅŸimi adı geçen aÅŸamalara göre normal gerçekleÅŸmediÄŸi, bu aÅŸamalardan birine takılıp kaldığı, sevgi yetisi fallus öncesi bir evrede kesintiye uÄŸradığı zaman, sapıklıkların ya da nevrozların belirme olasılığı artar. Normal geliÅŸme sırasında kısmi içtepiler, yani cinselliÄŸin oral, anal-sadistik ve fallus biçimlerine neden olan ve de bunları cinsel organlara özgü [genital] cinselliÄŸe bağımlı kılan içtepiler dengeli bir karışım oluÅŸturur. Bu geliÅŸmeye baÄŸlı olarak, örneÄŸin Oidipus-Kompleksi kavramıyla tanımlanan belirli davranış tarzları da biçimlenir.
Acaba insanların bütün bunlardan niçin “haberi” olmaz? Freud’a göre bu durum, ruhsal yapımızın özelliÄŸinden kaynaklanır. Ruhsal-olan, bilinçle deÄŸil, bilinç-dışıyla bir tutulmalıdır. Ancak iki çeÅŸit bilinç-dışı vardır. Birincisi, bir an için bilemediÄŸimiz, ama her zaman bilinç düzeyine çıkarabileceÄŸimiz ÅŸeylerdir; örneÄŸin herhangi bir çarpım iÅŸleminin çözümü bir an için bilincimizin dışındadır, ama soru sorulduÄŸu anda bu çözüm hemen bilinç düzeyimize çıkar. Ä°kincisi ise, dinamik bilinç-dışıdır; bununla kastedilen bastırılmış bir bilinç-dışıdır. BaÅŸka bir deyiÅŸle, cinselliÄŸin geliÅŸmesi sonucunda zorunlu olarak beliren, toplumsal kurallarla ve tabularla [“üst-ben”le] çeliÅŸen istekler bastırılır.
Freud’un psikanalizi ve tedavi yöntemi, kültür ve toplum teorisiyle içsel bir baÄŸ içindedir. Öğretisine göre, normal bir cinsel geliÅŸmeye baÄŸlı olan, zorunlu olarak beliren, ahlak kurallarıyla ve “üst-ben”in tabularıyla çeliÅŸen istekler bilinç-dışına itilir. “Ben”imizde, bilinç-dışının bilinç düzeyine çıkmasını önleyen, “üst-ben”e ait “dirençler” vardır. Bu “dirençler” nedeniyle dinamik bilinç-dışı konusunda hiçbir ÅŸey bilemeyiz. Sadece düşlerimizde ve hatalı davranışlarımızda bilincimizi aÅŸan bu dinamik bilinç-dışı, “dirençler”e raÄŸmen yine de meydana çıkarsa, o zaman nevrotik ya da psiÅŸik hastalıkların belirmesi kaçınılmaz olur.
Öte yandan bu bilinç-dışı, biçimi deÄŸiÅŸtirilerek benimsenecek bir duruma getirilebilir, “yüceltilebilir”; örneÄŸin cerrahlık biçiminde yararlı yönde kullanılabilir.
Freud’un öğretisine göre, ruh hastalıkları [psikozlar] “ben”in gerçekliÄŸe yüz çevirmesinden baÅŸka bir ÅŸey deÄŸildir. Nevrozlar ya da sapıklıklar durumunda ise “ben”, ya “id” [yani içtepi enerjisi] ya da “üst-ben” [ahlak, tabu] tarafından bastırılır. Ä°lk çocukluk dönemi cinselliÄŸine iliÅŸkin sorunların yeterince üstesinden gelinmemesine baÄŸlı psiÅŸik hastalıkları özel bir tedavi yöntemiyle ortadan kaldırmak mümkündür.
*Erogen: Grekçe eros [sevgi] ve genos [oluş]; cinsel yönden uyarıcı.
Kaynaklar:
-Das Leben und Werk von Sigmund Freud, [S. Freud’un YaÅŸamı ve Eserleri], E. Jones, Bern, 1960 – 62.
-Düş Yorumları, S. Freud, 2 Cilt, Payel Yay.
-Günlük Yaşamın Psiko-Patolojisi, S. Freud, Payel Yay.
-Ruh ve Bilinç-dışıyla İlişkisi, S. Freud, Payel Yay.
-Cinsellik Teorisi Üzerine Üç İnceleme, S. Freud, 1905
-Kültürde Huzursuzluk, S. Freud, Metis Yay.
-Totem ve Tabu, S. Freud, Sosyal Yay.
-Haz İlkesinin Ötesi, S. Freud, Metis Yay.
-Barış ve SavaÅŸ Sorunu Ãœzerine – A. Einstein-S. Freud Yazışması, çev. OÄŸuz Özügül, Yarın Yay., Ankara 1984
-Massenpsychologie und Ich-Analyse [Kitle Psikolojisi ve Ben-Analizi], S. Freud, Fischer Verlag, Frankfurt 1991
-Abriss der Psycho-Analyse [Psikanalizin Tarihçesi], S. Freud, Fisher Verlag, Frankfurt 1992.
-Ben ve Ä°d, S. Freud, Metis Yay.
Oğuz ÖZÜGÜL
oguzozugul@hotmail.com
"Oğuz ÖZÜGÜL" bütün yazıları için tıklayın...