Recep BOZKURT
FOÇA’YA DAMGASINI VURAN ÜÇ BÄ°LÄ°M Ä°NSANI
M.Ö.484-425 yılları arasında yaÅŸayan ve “Tarih Biliminin Babası” sayılan Heredot’un Foçalılar için güzel bir sözü vardır; “Onlar kentlerini, bizim yeryüzünde bildiÄŸimiz en güzel gökyüzü ve en güzel ikliminde kurdular…” demektedir.
Edinilen kanıt ve bulgularla kuruluş tarihinin M.Ö.11.Yüzyıla kadar uzandığını bildiğimiz Foça, M.Ö. 6.Yüzyılda da dünyanın en büyük kentlerinden biri haline gelmiştir. İşte bu görkemli tarihi kentin gün yüzüne çıkmasını sağlayan üç bilim insanı vardır:
Felix SARTÄ°AUX, Ord.Prof.Dr.Ekrem AKURGAL ve Prof.Dr.Ömer ÖZYİĞİT…
Bu üç bilim insanının çalışmaları, araÅŸtırmaları, kazıları ve yazdıklarıyladır ki, dünya Foça’yı yeniden tanımış ve Foça bugün, ülkemizin önde gelen turizm merkezlerinden biri haline gelmiÅŸtir.
Bugünkü yazımda size bu üç bilim insanını tanıtmaya çalışacağım.
FELİX SARTİAUX: Hani bugün hayranlıkla seyrettiğimiz yüz yıl öncesi Eski Foça-Yeni Foça fotoğrafları var ya, işte onları bize tarihi bir miras olarak kazandıran Fransız mühendis ve arkeologudur. 1876-1944 yılları arasında yaşamıştır.
1913-1914 ve 1920 yıllarında üç kez Foça’ya gelmiÅŸ; ilk tarihi kazıları yapmış; yöreyi inceleyerek resimler çekmiÅŸ; anılarını ve çalışmalarını yazarak yayınlamıştır. “Eski Foça-Foça Tarihine Bir Bakış” (Ege Turizm Cemiyeti Yayını-1952), “Küçük Asya’da Ölmüş Åžehirler” (Ä°zmir Havalisi Asariatika Muhipleri Cemiyeti Yayını), Yunanistan’da yayınlanan “Phocaea 1913-1920” (Atina-2008) ve Cevat Åžakir KabaaÄŸaçlı’nın Türkçeye çevirdiÄŸi “Eski Foça’da Eylül-Ekim 1913 Tarihleri Arasında Yapılan Tetkikat Hakkında Notlar” (Ege Turizm Cemiyeti BaÅŸkanı Suat Yurdkoru-1952) en dikkati çeken çalışmalarıdır. Foça’nın 1/5000 ölçekli planını ilk çizen de Felix Sartiaux’tur.
EKREM AKURGAL: Ãœlkemizde ve dünyada bilimsel nitelikte en çok kitap yazan bilim adamları arasında bulunan; yaptığı çalışmalarla Batı uygarlığının bu topraklarda doÄŸduÄŸunu ortaya koyan Ord.Prf.Dr.Ekrem Akurgal, 1911-2002 yılları arasında yaÅŸamıştır. 1930 yılında Atatürk’ün isteÄŸi ile yurtdışı eÄŸitime gönderilen gençler arasındadır. Foça’da ilk kazılara 1952 yılında baÅŸlamış, aralıklarla 1970 yılına kadar sürdürmüştür. Güzel ilçemizin en önemli tarihi miraslarından biri olan Athena Tapınağı’nı ilk keÅŸfeden kiÅŸidir. Foça kazıları sırasında ulaşılan bulgu ve belgeler bugün Ä°zmir Arkeoloji Müzesi’nde sergilenmektedir.
Ekrem Akugal’ın 20’yi aÅŸkın kitabı ile yüzlerce bilimsel makalesi yayınlanmıştır. Bunlar arasında “Anadolu Uygarlıkları”, “EGE-Batı Uygarlığının DoÄŸduÄŸu Yer”, “Anadolu Kültür Tarihi”, “Eski ÇaÄŸda Ege ve Ä°zmir”, DoÄŸu-Batı iliÅŸkileri konusunda yazmış olduÄŸu ve Almanca, Ä°ngilizce, Ä°talyanca, Fransızca olarak da yayınlanan “Orient und Okzident” adlı eserlerini sayabiliriz.
Türk arkeolojisine yön veren, kişilik kazandıran, önünü açan bu büyük bilim adamının şu sözleri çok düşündürücüdür:
“Türkiye, eski eserlerinin bolluÄŸu, güzelliÄŸi ve özellikle çeÅŸitliliÄŸi bakımından dünyada en ön sırada yer alan 3-4 ülkeden biridir… Yabancı turistlerin ülkemize gelmelerinde yarar görüyorsak en aÅŸağı 100 eski kenti eski haliyle ortaya çıkarmamız gerekir… Çünkü, kendimizi dünyaya tanıtacak en uygun konu -hiç olmazsa ÅŸimdilik- eski eserlerimizdir…”
ÖMER ÖZYİĞİT: 1989 yılından bu yana Foça Kazıları’na baÅŸkanlık eden Prof.Dr. Ömer ÖzyiÄŸit, Foça tarihinin dozerlerle yok edilmesini ve yerine beton yığınlarının dikilmesini önleyen bir bilim insanıdır. Daha önce de yazmıştım:
“Foça’nın doÄŸal, kültürel ve tarihsel dokusunun çok fazla bozulmadan bugüne ulaÅŸmasında Ömer Hoca’nın katkısını, etkisini ve mücadelesini gelecek kuÅŸaklar şükranla yad edeceklerdir…” (11 Mayıs 2010- Foçapress Gazetesi ve 16 Åžubat 2011-www.focafoca.com sitesi)
Ömer ÖzyiÄŸit; Foça’nın 1. derecede SÄ°T alanı olarak korunması ve gelecek kuÅŸaklara bırakılmasında her zorluÄŸa katlanan, bir ara görevinden ayrılması nedeniyle de Foça Meydanı’nda ardından lokma dökülen, ama Foça’ya, Foçalılara küsüp darılmadan yine Foça ve geleceÄŸi için çalışıp didinen ve bu çalışmalar sırasında Athena Tapınağı’nın ayaklarını, Ä°onlar’a ait dünyanın en eski çelik iÅŸleme atölyesi ile en eski Ä°on evini, Anadolu’nun ilk tiyatrosunu, “Heredot Duvarı”nı, Kybele Tapınağı’nı, Roma-Bizans Dönemi mozaiklerini, Arkaik Dönemin en eski yapılarından olan Megaron’u gün yüzüne çıkarandır.
Ömer hoca’nın bu çalışmalar yanında gelecekle ilgili de çok önemli projeleri var. Bunları da yazmalıyım:
DeÄŸirmenlitepe’deki üç yeldeÄŸirmenin ayaÄŸa kaldırılması, Athena Tapınağı’nın restitüsyonunun yapılması, Foça Müzesi’nin kurulması, Heredot Sur Duvarları’nı turizme kazandırılması, Yarımada civarındaki Ceneviz Surları’nın onarımı, Osmanlı Dönemi Mezarlığı’nın “Açıkhava Müzesi”ne dönüştürülmesi, Arkeolojik Park’ın açılması ve Anadolu’nun ilk tiyatrosu olan Foça Antik Tiyatrosu restorasyonun yapılması.
Bu üç bilim insanını Foçalılar hiç ama hiç unutmamalılar…
Athena Tapınağı Restitüsyonu
Recep BOZKURT
recboz48@gmail.com
M.Ö.484-425 yılları arasında yaÅŸayan ve “Tarih Biliminin Babası” sayılan Heredot’un Foçalılar için güzel bir sözü vardır; “Onlar kentlerini, bizim yeryüzünde bildiÄŸimiz en güzel gökyüzü ve en güzel ikliminde kurdular…” demektedir.
Edinilen kanıt ve bulgularla kuruluş tarihinin M.Ö.11.Yüzyıla kadar uzandığını bildiğimiz Foça, M.Ö. 6.Yüzyılda da dünyanın en büyük kentlerinden biri haline gelmiştir. İşte bu görkemli tarihi kentin gün yüzüne çıkmasını sağlayan üç bilim insanı vardır:
Felix SARTÄ°AUX, Ord.Prof.Dr.Ekrem AKURGAL ve Prof.Dr.Ömer ÖZYİĞİT…
Bu üç bilim insanının çalışmaları, araÅŸtırmaları, kazıları ve yazdıklarıyladır ki, dünya Foça’yı yeniden tanımış ve Foça bugün, ülkemizin önde gelen turizm merkezlerinden biri haline gelmiÅŸtir.
Bugünkü yazımda size bu üç bilim insanını tanıtmaya çalışacağım.
FELİX SARTİAUX: Hani bugün hayranlıkla seyrettiğimiz yüz yıl öncesi Eski Foça-Yeni Foça fotoğrafları var ya, işte onları bize tarihi bir miras olarak kazandıran Fransız mühendis ve arkeologudur. 1876-1944 yılları arasında yaşamıştır.
1913-1914 ve 1920 yıllarında üç kez Foça’ya gelmiÅŸ; ilk tarihi kazıları yapmış; yöreyi inceleyerek resimler çekmiÅŸ; anılarını ve çalışmalarını yazarak yayınlamıştır. “Eski Foça-Foça Tarihine Bir Bakış” (Ege Turizm Cemiyeti Yayını-1952), “Küçük Asya’da Ölmüş Åžehirler” (Ä°zmir Havalisi Asariatika Muhipleri Cemiyeti Yayını), Yunanistan’da yayınlanan “Phocaea 1913-1920” (Atina-2008) ve Cevat Åžakir KabaaÄŸaçlı’nın Türkçeye çevirdiÄŸi “Eski Foça’da Eylül-Ekim 1913 Tarihleri Arasında Yapılan Tetkikat Hakkında Notlar” (Ege Turizm Cemiyeti BaÅŸkanı Suat Yurdkoru-1952) en dikkati çeken çalışmalarıdır. Foça’nın 1/5000 ölçekli planını ilk çizen de Felix Sartiaux’tur.
EKREM AKURGAL: Ãœlkemizde ve dünyada bilimsel nitelikte en çok kitap yazan bilim adamları arasında bulunan; yaptığı çalışmalarla Batı uygarlığının bu topraklarda doÄŸduÄŸunu ortaya koyan Ord.Prf.Dr.Ekrem Akurgal, 1911-2002 yılları arasında yaÅŸamıştır. 1930 yılında Atatürk’ün isteÄŸi ile yurtdışı eÄŸitime gönderilen gençler arasındadır. Foça’da ilk kazılara 1952 yılında baÅŸlamış, aralıklarla 1970 yılına kadar sürdürmüştür. Güzel ilçemizin en önemli tarihi miraslarından biri olan Athena Tapınağı’nı ilk keÅŸfeden kiÅŸidir. Foça kazıları sırasında ulaşılan bulgu ve belgeler bugün Ä°zmir Arkeoloji Müzesi’nde sergilenmektedir.
Ekrem Akugal’ın 20’yi aÅŸkın kitabı ile yüzlerce bilimsel makalesi yayınlanmıştır. Bunlar arasında “Anadolu Uygarlıkları”, “EGE-Batı Uygarlığının DoÄŸduÄŸu Yer”, “Anadolu Kültür Tarihi”, “Eski ÇaÄŸda Ege ve Ä°zmir”, DoÄŸu-Batı iliÅŸkileri konusunda yazmış olduÄŸu ve Almanca, Ä°ngilizce, Ä°talyanca, Fransızca olarak da yayınlanan “Orient und Okzident” adlı eserlerini sayabiliriz.
Türk arkeolojisine yön veren, kişilik kazandıran, önünü açan bu büyük bilim adamının şu sözleri çok düşündürücüdür:
“Türkiye, eski eserlerinin bolluÄŸu, güzelliÄŸi ve özellikle çeÅŸitliliÄŸi bakımından dünyada en ön sırada yer alan 3-4 ülkeden biridir… Yabancı turistlerin ülkemize gelmelerinde yarar görüyorsak en aÅŸağı 100 eski kenti eski haliyle ortaya çıkarmamız gerekir… Çünkü, kendimizi dünyaya tanıtacak en uygun konu -hiç olmazsa ÅŸimdilik- eski eserlerimizdir…”
ÖMER ÖZYİĞİT: 1989 yılından bu yana Foça Kazıları’na baÅŸkanlık eden Prof.Dr. Ömer ÖzyiÄŸit, Foça tarihinin dozerlerle yok edilmesini ve yerine beton yığınlarının dikilmesini önleyen bir bilim insanıdır. Daha önce de yazmıştım:
“Foça’nın doÄŸal, kültürel ve tarihsel dokusunun çok fazla bozulmadan bugüne ulaÅŸmasında Ömer Hoca’nın katkısını, etkisini ve mücadelesini gelecek kuÅŸaklar şükranla yad edeceklerdir…” (11 Mayıs 2010- Foçapress Gazetesi ve 16 Åžubat 2011-www.focafoca.com sitesi)
Ömer ÖzyiÄŸit; Foça’nın 1. derecede SÄ°T alanı olarak korunması ve gelecek kuÅŸaklara bırakılmasında her zorluÄŸa katlanan, bir ara görevinden ayrılması nedeniyle de Foça Meydanı’nda ardından lokma dökülen, ama Foça’ya, Foçalılara küsüp darılmadan yine Foça ve geleceÄŸi için çalışıp didinen ve bu çalışmalar sırasında Athena Tapınağı’nın ayaklarını, Ä°onlar’a ait dünyanın en eski çelik iÅŸleme atölyesi ile en eski Ä°on evini, Anadolu’nun ilk tiyatrosunu, “Heredot Duvarı”nı, Kybele Tapınağı’nı, Roma-Bizans Dönemi mozaiklerini, Arkaik Dönemin en eski yapılarından olan Megaron’u gün yüzüne çıkarandır.
Ömer hoca’nın bu çalışmalar yanında gelecekle ilgili de çok önemli projeleri var. Bunları da yazmalıyım:
DeÄŸirmenlitepe’deki üç yeldeÄŸirmenin ayaÄŸa kaldırılması, Athena Tapınağı’nın restitüsyonunun yapılması, Foça Müzesi’nin kurulması, Heredot Sur Duvarları’nı turizme kazandırılması, Yarımada civarındaki Ceneviz Surları’nın onarımı, Osmanlı Dönemi Mezarlığı’nın “Açıkhava Müzesi”ne dönüştürülmesi, Arkeolojik Park’ın açılması ve Anadolu’nun ilk tiyatrosu olan Foça Antik Tiyatrosu restorasyonun yapılması.
Bu üç bilim insanını Foçalılar hiç ama hiç unutmamalılar…
Athena Tapınağı Restitüsyonu
Recep BOZKURT
recboz48@gmail.com
"Recep BOZKURT" bütün yazıları için tıklayın...