Nurdan ÇAKIR TEZGİN
Zeytinin anayurdu Amerika olabilir mi?
Konumuz zeytinyağı ve zeytin hukuku…
Foça’daki büyük zeytin üreticilerinin hemen hemen tamamının hazır bulunduÄŸu “Zeytin Hukuku’’ konferansındaydım bugün… Konferans, bu yıl ikincisinin yapıldığı “Ege’de Atölye” kapsamında Prof. Virginia Brown Keyder tarafından gerçekleÅŸtirildi.
Dünyanın çeÅŸitli yerlerinden bilim insanlarını ve öğrenme meraklılarını buluÅŸturan Ege’de Atölye, “Zeytin diyarında zeytin hukuku konferansı” ile 2012 yılı itibarıyla konu olarak deÄŸiÅŸen zeytin ve zeytinyağı standartlarına odaklandı.
Prof. Virginia Brown Keyder’in konferansına gelirken kafamda beliren “zeytin hukuku” söylemi tamamen romantizm dolu bir Anadolu duygusallığıydı. BilindiÄŸi üzere antik çaÄŸlardan günümüze yararlı ve kutsal saydığımız zeytin aÄŸacının dünyaya yayılma noktası yukarı Mezopotamya yani Anadolu’dur. Zeytin hukukundan söz edilecekse, sandım ki tarihsel geçmiÅŸ kurcalanıp, zeytinin coÄŸrafi özelliÄŸi çerçevesinde Anadolu’ya ve Akdeniz havzasına ait mitolojik araÅŸtırmalar konuÅŸulup, günümüze ışık tutulacak! Antik çaÄŸların zeytin hukukuna dair yapılan araÅŸtırmalar gün yüzüne çıkacak!
Ne gezer… Konferans bitiminde anladım ki kutsalımız zeytinimiz de çoktan elimizden alınmış! MeÄŸer, Amerika California’da günümüz standardizasyonu için özel bir bölüm açılmış ve bütün zeytinyağı kriterleri yeni baÅŸtan deÄŸiÅŸikliÄŸe uÄŸratılmış. Hem de Amerikanvari duruÅŸ ile, bilimselliÄŸi öne çıkaran bir nevi moda tarz ile. Prof. Keyder, bu yeni standartların gerekleri ve açılımı konusunda son derece haklı nedenler sundu. En baÅŸta taÄŸÅŸiÅŸ denilen haksız kazanç ve hileli mal sorununu dile getirdi. Sertifika, standart gibi sıkı kurallara dayalı disiplinler Akdeniz insanını sıkar diye bilindiÄŸinden, kuralları koyan olmayı zeytinin asıl sahiplerine bırakmak uygun görülmüyor zahar!
Amerikalılar ve AB standartları, üretici ve malı kullananı korumaya yönelik oluÅŸturuluyor gibi görünse de hedeflenen bilimselliÄŸin neyi temsil ettiÄŸi tartışılabilir! Profösör Keyder bunu çok güzel ifade etti; “eski dünyanın romantizmi yanında yeni dünyanın bilimselliÄŸi” diyerek son noktayı koydu gibi geliyor bana. Son nokta derken ÅŸunu da ifade etmeliyim; Prof. Keyder, zeytinyağının lüks ve pahalı bir yaÄŸ olmasından yana. Herkesin ulaÅŸabileceÄŸi ucuz bir yaÄŸ olmasını savunmuyor, bu bana çok ilginç geldi!!!
Yeni bir şey daha var; Artık, dünyanın neresine gidilirse gidilsin 1 Temmuzdan itibaren zeytinyağında üç ana noktaya göre tavır belirlenecekmiş.
1- Kimyasal test
2- Duyusal analiz,
3- Tazelik testi.
1 - Temmuz 2012 Zeytinyağı için milad sayılabilir. O tarihe kadar raflara girmiÅŸ ürünler dışındaki yeni ürünler bu standartlara uyacakmış bundan böyle…
Amerika’nın zeytini geç keÅŸfetmesi bir ÅŸey deÄŸiÅŸtirmiyor, bilimsel dayanak ile coÄŸrafi iÅŸaretlerini belirleyip California Bölgesi zeytinyaÄŸları diyerek Akdeniz zeytinlerinin önüne geçmeye hazırlandıkları aÅŸikar. Bilimsel bakışı oturtmanın ötesinde kendi kurallarını da oluÅŸturmuÅŸlar! Bizler de Amerikalı sayın Keyder’i uslu uslu dinledik. Akdenizli kötü yaÄŸ çıkaran taÄŸÅŸiÅŸli tü kaka üretici olarak kurallarını koyamayan cahil cühela durumuna nasıl sokulurmuÅŸuz öğrendik…
Aynı yerel tohumlarımızda olduÄŸu gibi, yarın birgün Tirilye, Gemlik, Memecik, Domat, Sarı ulak, TavÅŸan yüreÄŸi, Ayvalık gibi coÄŸrafi özelliÄŸi güçlü zeytin çeÅŸitlerimizi sertifikaya sokup, fidanlarını yanında bir araba kimyasal ile satmaya kalkarlarsa hiç ÅŸaÅŸmamak gerek! Yerel zeytin bahçelerimize dadanan bazı hastalıklar sonucu haydi bizden saÄŸlıklı fidan alın diyebilirler… Bütün bunlar komik bir senaryo gibi görünse de, hiçbir ÅŸey olmaz deÄŸil.
Bugün Amerika’dan zeytin ve zeytinyağı bilimi öğrenmeye soyununca, asırlık kutsal aÄŸaçlarımızın yüzüne nasıl bakacağımı düşünmeden edemedim. Zeytin üreticisinin iÅŸi gerçekten zor, ihracatı unutup bol bulamaç zeytinyağı kullanan bir toplum olmaktan öte yol yok gibi!
Nurdan ÇAKIR TEZGİN
"Nurdan ÇAKIR TEZGİN" bütün yazıları için tıklayın...
Konumuz zeytinyağı ve zeytin hukuku…
Foça’daki büyük zeytin üreticilerinin hemen hemen tamamının hazır bulunduÄŸu “Zeytin Hukuku’’ konferansındaydım bugün… Konferans, bu yıl ikincisinin yapıldığı “Ege’de Atölye” kapsamında Prof. Virginia Brown Keyder tarafından gerçekleÅŸtirildi.
Dünyanın çeÅŸitli yerlerinden bilim insanlarını ve öğrenme meraklılarını buluÅŸturan Ege’de Atölye, “Zeytin diyarında zeytin hukuku konferansı” ile 2012 yılı itibarıyla konu olarak deÄŸiÅŸen zeytin ve zeytinyağı standartlarına odaklandı.
Prof. Virginia Brown Keyder’in konferansına gelirken kafamda beliren “zeytin hukuku” söylemi tamamen romantizm dolu bir Anadolu duygusallığıydı. BilindiÄŸi üzere antik çaÄŸlardan günümüze yararlı ve kutsal saydığımız zeytin aÄŸacının dünyaya yayılma noktası yukarı Mezopotamya yani Anadolu’dur. Zeytin hukukundan söz edilecekse, sandım ki tarihsel geçmiÅŸ kurcalanıp, zeytinin coÄŸrafi özelliÄŸi çerçevesinde Anadolu’ya ve Akdeniz havzasına ait mitolojik araÅŸtırmalar konuÅŸulup, günümüze ışık tutulacak! Antik çaÄŸların zeytin hukukuna dair yapılan araÅŸtırmalar gün yüzüne çıkacak!
Ne gezer… Konferans bitiminde anladım ki kutsalımız zeytinimiz de çoktan elimizden alınmış! MeÄŸer, Amerika California’da günümüz standardizasyonu için özel bir bölüm açılmış ve bütün zeytinyağı kriterleri yeni baÅŸtan deÄŸiÅŸikliÄŸe uÄŸratılmış. Hem de Amerikanvari duruÅŸ ile, bilimselliÄŸi öne çıkaran bir nevi moda tarz ile. Prof. Keyder, bu yeni standartların gerekleri ve açılımı konusunda son derece haklı nedenler sundu. En baÅŸta taÄŸÅŸiÅŸ denilen haksız kazanç ve hileli mal sorununu dile getirdi. Sertifika, standart gibi sıkı kurallara dayalı disiplinler Akdeniz insanını sıkar diye bilindiÄŸinden, kuralları koyan olmayı zeytinin asıl sahiplerine bırakmak uygun görülmüyor zahar!
Amerikalılar ve AB standartları, üretici ve malı kullananı korumaya yönelik oluÅŸturuluyor gibi görünse de hedeflenen bilimselliÄŸin neyi temsil ettiÄŸi tartışılabilir! Profösör Keyder bunu çok güzel ifade etti; “eski dünyanın romantizmi yanında yeni dünyanın bilimselliÄŸi” diyerek son noktayı koydu gibi geliyor bana. Son nokta derken ÅŸunu da ifade etmeliyim; Prof. Keyder, zeytinyağının lüks ve pahalı bir yaÄŸ olmasından yana. Herkesin ulaÅŸabileceÄŸi ucuz bir yaÄŸ olmasını savunmuyor, bu bana çok ilginç geldi!!!
Yeni bir şey daha var; Artık, dünyanın neresine gidilirse gidilsin 1 Temmuzdan itibaren zeytinyağında üç ana noktaya göre tavır belirlenecekmiş.
1- Kimyasal test
2- Duyusal analiz,
3- Tazelik testi.
1 - Temmuz 2012 Zeytinyağı için milad sayılabilir. O tarihe kadar raflara girmiÅŸ ürünler dışındaki yeni ürünler bu standartlara uyacakmış bundan böyle…
Amerika’nın zeytini geç keÅŸfetmesi bir ÅŸey deÄŸiÅŸtirmiyor, bilimsel dayanak ile coÄŸrafi iÅŸaretlerini belirleyip California Bölgesi zeytinyaÄŸları diyerek Akdeniz zeytinlerinin önüne geçmeye hazırlandıkları aÅŸikar. Bilimsel bakışı oturtmanın ötesinde kendi kurallarını da oluÅŸturmuÅŸlar! Bizler de Amerikalı sayın Keyder’i uslu uslu dinledik. Akdenizli kötü yaÄŸ çıkaran taÄŸÅŸiÅŸli tü kaka üretici olarak kurallarını koyamayan cahil cühela durumuna nasıl sokulurmuÅŸuz öğrendik…
Aynı yerel tohumlarımızda olduÄŸu gibi, yarın birgün Tirilye, Gemlik, Memecik, Domat, Sarı ulak, TavÅŸan yüreÄŸi, Ayvalık gibi coÄŸrafi özelliÄŸi güçlü zeytin çeÅŸitlerimizi sertifikaya sokup, fidanlarını yanında bir araba kimyasal ile satmaya kalkarlarsa hiç ÅŸaÅŸmamak gerek! Yerel zeytin bahçelerimize dadanan bazı hastalıklar sonucu haydi bizden saÄŸlıklı fidan alın diyebilirler… Bütün bunlar komik bir senaryo gibi görünse de, hiçbir ÅŸey olmaz deÄŸil.
Bugün Amerika’dan zeytin ve zeytinyağı bilimi öğrenmeye soyununca, asırlık kutsal aÄŸaçlarımızın yüzüne nasıl bakacağımı düşünmeden edemedim. Zeytin üreticisinin iÅŸi gerçekten zor, ihracatı unutup bol bulamaç zeytinyağı kullanan bir toplum olmaktan öte yol yok gibi!
Nurdan ÇAKIR TEZGİN
"Nurdan ÇAKIR TEZGİN" bütün yazıları için tıklayın...