O köy de bizim köyümüz / Işık Teoman

Işık Teoman

Yayın Tarihi: 31.10.2008

O köy de bizim köyümüz

Hafta sonu günübirlik gidebileceğim yakın bir yeri gözüme kestirdim. Uzun zamandır gitmediğim Selçuk, Şirince ve Kuşadası, dönüş yolculuğunu ise Özdere, Ürkmez, Gümüldür ve Seferihisar’dan yaparım diye düşündüm. Üçkuyular’dan otoyola yöneldim, Selçuk’a varmadan önce eski yol. Otoyol çıkışından Kuşadası 15 kilometre kadar sürüyor. Selçuk yeni bir çehre kazanmış. Kente girişte yollar yenilenmiş, gidiş-geliş düzenlenmiş ve çevresine bolca ağaç dikilmiş. Kuşadası sapağına gelmeden önce karışık bir yol çıktı karşımıza, iyi ki işaret levhaları var. Söke, Kuşadası, Özdere ve Pamucak…

Kuşadası'na sapınca yolun sağında Maket köy bizi karşılıyor

Gerçek gibi bir köy

Kuşadası yoluna saptık, yolun sağında kocaman bir levha. Ayşe’ye Kuşadası dönüşünde buraya mutlaka uğramamız gerektiğini söyledim. Kocaman levha üzerinde Çetin Maket Köyü yazıyor. Öğlene kadar Kuşadası’nda gezip dolaştıktan sonra dönüş yolunda doğru maket köye uğradık. Ve kısa bir süre şaşkınlık yaşadık. Maket köyde köy yaşamı daha ilk girişte öyle güzel anlatılmış ki…

Karavanı kendileri yapmış

Hemen bu köyü yaratan o büyük ustayı aradı gözlerimiz. Saçlarına ak düşmüş, güler yüzlü, emekli öğretmen Ayhan Çetin bizi karşıladı. Köy enstitülü Çetin 1988 yılında emekli olduktan sonra eşi Nazmiye Hanım ile birlikte çalışmalara başlamış. Nazmiye hanım kıyafetleri dikerek ve aksesuarları yaparak yardımcılığını sürdürmüş. Bu arada kendi yaptıkları karavan ile ülkemizi baştan aşağı dolaşmışlar ve 14 sergi açmışlar. Ayrıca Alanya Müzesi’nde Alanya düğünleri, Antalya Arkeoloji Müzesi’nde de el zanaatları çarşısını oluşturmuş sevimli çiftimiz.

Çetin daha büyük bir müze açmanın çalışmalarına başlamış bile

Bataklıktan maket köye

O kadar çok kompozisyonları olmuş ki, taşıyamayacak duruma gelmişler ve eserlerini devamlı sergileyecekleri bir müze özelliği taşıyan galeri fikri doğmuş. Hazineye ait bataklık olan bu arazinin beş bin metrekaresini kiralayan Ayhan Çetin, bugün artık gururla gezdirdiği Maket Köy projesinin önemli bir bölümünü tamamlamış. Ayhan öğretmen bir yandan galerinin eksiklerini gideriyor, bir yandan da başka bir yerde büyük bir müze kurmak için ön çalışmalar yapıyor.

Örf-adet, uğraşı ve çocuk oyunları

Doğup büyüdüğü Konya’nın Akviran köyündeki yaşamı maketlerle anlatan Ayhan ve Nazmiye Çetin çifti 1950’li yılları günümüze taşımış. Maket Köyü gezerken buram buram Anadolu kokusunu hissediyor insan. Çocukluk dönemlerindeki, örf-adet ve uğraşların sergilendiği maket köyde; çocuk oyunları: seksek, cıngırık, uzun eşek, beş taş, enek ve ışık oyunu. Örf ve adetlerde; kız beğenme, kız isteme, düğün, nişan, bişi, saya gezme, asker uğurlama, kurban alımı, şişe vurma, ayı oynatma ve sünnet. Uğraşılar bölümünde ise telden araba ve oyuncak yapma, oğlak kuzu gütme, tarla sürme, ekin işleme, avcılık, değirmencilik, demircilik, tenekecilik, yağhane, bakkaliye, marangoz, testicilik, nalbant, kadınların kış hazırlıkları, koyun kırkma, koyun sağma, halı kilim dokuma, çerçiden alışveriş, kervandan alışveriş, cami, eve su taşıma ve masal anlatma.

İşte köy evlerinin içi sıcak bir görüntü. Kimse boş durmuyor tam bir kolektif yaşam

Anadolu’dan kompozisyonlar

Maket köyün açık alanında da birebir ebatlarda 40 kadar büyük maket insan figürleri sergileniyor. Öyle canlı ki insanın konuşası geliyor. Anadolu’nun çeşitli yörelerinden kompozisyonlar yaratılmış ve hepsi de hareketli sunuluyor. Bahçe bölümünde bunları seslendirmişler. Kalaycı bölümünde usta sizi görünce tepsiye kalay yapmaya başlıyor. Semazen dönüyor, demirci demiri dövüyor ve her şey 1950’li yılların köy yaşamını anlatıyor.

Ellerine sağlık

Köye hiç gitmemiş, köy yaşamını hiç bilmeyen, yukarıda yazdıklarıma yorum bile yapamayanlar, mutlaka ama mutlaka maket köye gitmeli ve bu havayı yaşamalı. Çünkü gerçek bir köy yaşamını bulmak mümkün değil. Köyler artık betonlaştı. Birçoğunda insan bile yaşamıyor. Ekonomik kriz ilk önce onları vurdu. Doğup büyüdükleri, yaşamlarını sürdürdükleri atalarının topraklarını bırakmak zorunda kaldılar. Bir köy yaşamı ancak maketler ile anlatılabilir. Ayhan ve Nazmiye Çetin bu işi çok iyi başarmışlar, ellerine kollarına ve düşüncelerine sağlık.