|
Yayın Tarihi: 13.3.2014
|
|
YENİ FOÇA’ NIN KURULUŞU
www.sebahattinkaraca.com
Cenevizlilerin Pkoaia (Eski Foça)’ ya gelişi: Cenevizli Amiral, korsan ve tüccar olan Benedetto ve Manuele Zaccaria kardeşlerin yolları bir gün Kostantinapol (İstanbul)’e düşer. Yunan –Bizans kralı Michael VIII. Palaiologos ile sarayda tanışırlar. Bu tanışmanın iki sonucu vardır. Birincisi; Benedetto Zaccaria kralın kız kardeşi ile evlenir. İkincisi; 1275 Yılında Zaccaria kardeşler, Symrna(İzmir) ve Phokaia’ (Foça) da Şap Madeni üretimi ve ailesinin de yerleşimi için izin alırlar. Bu izin karşılığında da yıllık yüksek kullanım bedeli ödemeyi kabul ederler. Benedetto Akdeniz de amiralliğe ve korsanlığa devam ederken, Manuele de; bundan sonra içinde yaşayacağı Phokaia’(Foça)nın , (İtalyanca “FOGLİA VECCHİA”) saldırılara karşı önce eski kale duvarlarını (bugünkü kale içi mevkii) onarım ve tamir etmekle işe başlamıştır. Hemen akabinde ise ailesini Phokaia’ ya yerleştirmiştir. Bu sırada Şap madenlerinin bulunduğu dağın eteklerine (bugünkü Yeni Foça Merkezi) 50 tane çalışan işçi istihdam etmiştir. Buradaki şap üretimi ile kısa sürede Phokaia Şap’ının adını duyurmuştur. Bu arada Cenevizliler Sakız adasında büyük bir liman, nakliye gemileri ayrıca Foça limanın sığ olması nedeniyle özel kadırgalar imal etmişlerdir. Kadırgalarla Foça’dan aldıkları Şap’ı, Sakız Adası’na oradan da Büyük gemilerle Avrupa’ya göndermişlerdir. Bu şekilde Şap nakliyesini daha ekonomik yapmayı başarmışlardır. Manuele toplam 13 yıl Foça’da kaldığı sürede, bir taraftan korsan saldırılara karşı, Eski Foça’nın kale duvarlarını onartmış, yükselttirmiş ve genişletmiştir..Foça’nın gelişmesini sağlamakla uğraşmış, diğer taraftan bugünkü Yeni Foça’nın olduğu alanda kendisinin 50 işçi ile kurduğu ve işlettiği şap madeni ve üretim tesislerini geliştirmiştir. Çalışanların sayısı da 50’den 1000’lere ulaşmıştır. Şap madenlerinde çalışanların sayısı arttıkça, bugünkü Şap dağının eteklerinde Yeni Foça’nın temelleri atılmaya, yerleşkeler oluşturulmaya başlanmıştır.  Manuele’ nin ölümü : 1288’de Manuele Zaccaria öldükten sonra, kardeşi Benedetto Foça’ya gelerek işin başına geçmiş. Şirketi yöneterek şap üretimine devam etmiştir. Ancak kendisi tam bir deniz adamı olduğundan, aklı fikri denizde kalmıştır. Çünkü o kardeşi Manuele ile öncelikli olarak Latin, sonrada diğer korsanların gemilerine el koyar, ya korsanları öldürür, yada kör ederlerdi. Zaccaria kardeşler Venedikli korsanların korkulu rüyası diye anılırlardı. 1296’ da Cenevizliler ve Venedikliler arasında savaş hüküm sürerken, Venedikli Amiral Ruggiero Morosini komutasındaki deniz filosu Konstantinepol’de (İstanbul) bulunan Ceneviz kolonisini (Bugünkü Galata) kuşattı. Yağmaladı ve talan etti. Dönüş yolu üzerinde Phokaia’ya gelerek kale duvarlarının bir kısmını yıktı. Şehre girdi. Burayı da yağmaladı, talan etti. Hemen arkasından şehrin kuzeyindeki şap madeni ocaklarını ve üretim tesislerini tahrip etti, yaktı ve yıktı. Oradan Sakız adasına giderek aynı şekilde zarar vermeye devam ettiler. Venediklilerin bu tür nokta saldırıları, Cenevizlilerin Doğu Akdeniz’deki yaşamına ve güçlü ticaretine büyük darbe indirdi. Bu darbeden özellikle Zaccaria ailesi de nasibini almıştı. Bu olaylar sırasında Batı Akdeniz’de bulunan Benedetto ailesinin de bulunduğu Phokaia’ya geri döndü. Vakit kaybetmeden kale duvarlarını onarttı. Şehri yeniden ayağa kaldırdı ve hiç zaman kaybetmeden, şehrin kuzeyindeki şap madeni üretimini yeniden hayata geçirdi. Çalışanların da gönüllü desteğini arkasına alarak Şap üretimini, ticaretini ve kazancını zirveye çıkardı. Her şeyi yoluna koyduktan sonra, yeğeni Manuele’nin büyük oğlu,Tedesio Zaccaria’yı işin başına geçmesini sağlayarak denizlere döndü. Yeni Foça (FOGLIA NUOVA)’ nın kuruluşu : Amcası Benedetto tarafından işin başına getirilen Tedesio, babası gibi bir taraftan Eski Foça’yı yönetirken, diğer taraftan Eski Foça’nın kuzeyinde (25 km uzağın da) bulunan alanda (bugünkü Şap dağı eteği), maden çıkarımı ve şap üretimi için, iş başında kaldığı 15 yıl içerisinde, çalışanların sayısını 3000 Ceneviz ve Yunanlıya çıkartmıştır. Yıllık şap üretimi 700 tonu aşmıştır. Tedesio için artık şap madeni çevresindeki yerleşkelerden bir şehir kurma zamanı gelmiştir. Fikrini amcası Benedetto ile paylaştıktan sonra, Benedetto’nun da izni ve desteği ile 1307 Yılında Yeni Foça (FOGLİA NUOVA)’yı kurmuştur. Yeni Foça kurulduktan sonra ilerleyen yıllarda Cenevizliler, Eski Foça’dan Yeni Foça’ya büyük ölçüde göç ederek yerleşmiş ve yaşamını orada sürdürmeye başlamışlardır. Ortaçağ’da şap çok önemli bir madendi. Şap: hafif ilaçlar kategorisinde, yün ve pamuk dokumacılığında, dokuma ve dikiş ipliği üretiminde, tekstil renklendirmesinde, deri imalatında, tabaklamada, kâğıt üretiminde çok önemli hammadde olarak kullanılmakta idi. Yalnızca Foça şapından özelikle mor, pembe ve kırmızıya yakın renkler üretildiği için çok değerliydi. Bugün hala tıraş kesiklerinde, kan taşı, deodorant yapımında kullanılmaktadır.  Foça Turizmine Tarihin katkısı : Yeni Foça kuruluşunda, önemli rol oynayan Cenevizliler; ve yaşamış oldukları tarihi bir süreç vardır. Tam da bu noktada İtalyan turistler için, ilçemiz tarih turizmi adına çekim merkezi olabilir. İtalyanlara, ilçemiz tarihini iyi anlatabilmemiz, hatta Yeni Foça ile kardeş şehir ilişkisi kurulabilmesi faydalı olacaktır. Özellikle İtalya’nın Ceneviz bölgesinden, atalarının kurduğu Yeni Foça’ya ve gelişimini sağladıkları Eski Foça’ya organizeli turist getirmek imkanı doğar. Bu amaçla ilgililer ve yetkililer plan ve projeler üretilebilirler. İtalya ve nokta olarak Ceneviz bölgesine yönelebilir, ilişkiler kurabilirler. Bu doğrultu da yapılacak her türlü çalışma şüphesiz Foça turizminin gelişmesine katkı sağlar. Bu meyanda Foça Şap Dağı eteklerinde örnek şap ocağı, dinlendirme havuzları, (kristalleştirme) alanları tesis edilmeli ve çevre düzenlemesi yapılmalıdır. Bu tür bir çalışmanın Foça’da başlatılması, tarih turizminin geliştirilmesi için gerekli mihenk taşlarından birisi olur. Foça için bu türden çalışmalar önemsenmelidir.  Sebahattin Karaca sebahattinkaraca35@hotmail.com |
| 6535
|
|
|